Σύννεφο με παντελόνια

Δυστυχώς, πολλά απ' όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν μάλλον συνέτειναν στην προσπάθεια να κρυφτούν κάτω από το χώμα τα προβλήματα που θέτει στις κοινωνίες μας αυτή η εξέγερση των νέων. Απροσδόκητη φωτεινή εξαίρεση, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, που διατύπωσε με τον δικό του τρόπο πράγματα που δεν τόλμησαν ν' αγγίξουν τα κόμματα εξουσίας και τα ΜΜΕ

Είμαστε μάρτυρες μιας κοινωνικής έκρηξης που εκδηλώνεται με, εξαιρετικά βίαιες σε κάποιες στιγμές, αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις αυτές, από τη μαζικότητα και την έντασή τους, φαίνεται να υποδεικνύουν ένα δυσδιάκριτο "κοινωνικό γεγονός", για να χρησιμοποιήσω μια έννοια που δεν εντάσσεται κατά κανέναν τρόπο στη θεωρητική παράδοση της Αριστεράς. Αυτό το "πράγμα" που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας εκφράζει αντιφατικές αλλά, παραδόξως, αλληλοσυμπληρούμενες εικόνες του κόσμου, αδιέξοδα και προσδοκίες, ελπίδες και διαψεύσεις.

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για τα γεγονότα που ακολούθησαν τον φόνο του νεαρού Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Δυστυχώς, πολλά απ' όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν μάλλον συνέτειναν στην προσπάθεια να κρυφτούν κάτω από το χώμα τα προβλήματα που θέτει στις κοινωνίες μας αυτή η εξέγερση των νέων. Απροσδόκητη φωτεινή εξαίρεση, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, που διατύπωσε με τον δικό του τρόπο πράγματα που δεν τόλμησαν ν' αγγίξουν τα κόμματα εξουσίας και τα ΜΜΕ:

"Οι βιαιότητες, οι βανδαλισμοί, οι καταστροφές, οι λεηλασίες και οι εμπρησμοί τραυματίζουν βάναυσα την ψυχή και το σώμα της πατρίδας μας. Βεβαίως, η εύκολη λύση είναι να περιοριστούμε σε καταδικαστικά και επικριτικά σχόλια, επιρρίπτοντας όλη την ευθύνη σε όσους υπερέβησαν τα όρια της εύλογης διαμαρτυρίας. [...] Τα παιδιά μας δεν είναι εξαγριωμένα χωρίς λόγο. [...] Η νεολαία νοιώθει όχι μόνο το ασφυκτικό παρόν που φτιάξαμε εμείς οι φυσικοί ή θεσμικοί γονείς τους, αλλά, κυρίως, καταγγέλλει την υποθήκευση, αν όχι την κλοπή, και την καταστροφή του μέλλοντός της. [...] Όμως, πώς να καταδικάσεις τον αδικημένο για τα λάθη του, αν δεν αναζητήσεις πρώτα τρόπους και λύσεις που να δίνουν ελπίδα και να προσκαλούν σε αξιοποίηση των δυνάμεων, που τώρα σπαταλιούνται στην εκτόνωση της πικρίας και της απογοήτευσης, συμβάλλοντας εν τέλει στο περαιτέρω ρήμαγμα της ήδη παραπαίουσας, ηθικώς, πολιτικώς και κοινωνικοοικονομικώς πατρίδας μας;".

Δεν "συνοδοιπορεί", ασφαλώς, με την Αριστερά ο αρχιεπίσκοπος. Νιώθει, ωστόσο, την ανάγκη να αρθρώσει τα ερωτήματα που είναι στο στόμα κάθε μέλους του "πληρώματος" της εκκλησίας και κάθε πολίτη.

Ο Συνασπισμός και ο ΣΥΡΙΖΑ, χώροι που κατεξοχήν και από παράδοση είναι απέναντι στις πράξεις ατομικής βίας και τυφλών καταστροφών, είπαν σε όλους τους τόνους πως, μας αρέσουν ή δεν μας αρέσουν αυτά που γίνονται, έχουμε εδώ να κάνουμε με ένα φαινόμενο που, πριν απ' όλα, χρειάζεται να το ερμηνεύσουμε. Δεν ήταν "θέλημα Θεού" ο φόνος του εφήβου.

Δεν ήταν "εκ Θεού δοκιμασία" η έκρηξη της νεολαίας. Είμαστε απέναντι στις πράξεις ατομικής βίας, δεν υπάρχει ωστόσο κοινωνική έκρηξη που να γίνεται με τα μπαμπάκια, με το "σεις" και με το "σας". Η εξέγερση φέρνει και φωτιές, και βία, και καταστροφές. Η εξέγερση όμως μπορεί να οδηγεί και στον αναστοχασμό. Πάντα υπάρχει η επόμενη μέρα. Και το μέλλον διαρκεί πολύ.

Οι μηχανισμοί της εξουσίας και οι σκουριές του παρελθόντος, μέσα στην πλήρη ανικανότητά τους να κατανοήσουν τα καθέκαστα, φορτώνουν τη νεανική εξέγερση στον Συνασπισμό και τον ΣΥΡΙΖΑ. Μας καλούν να "αποκηρύξουμε μετά βδελυγμίας" το τσουνάμι, όπως το έγραψε ο Γ. Φουρτούνης. Ο διανοητικός αυτοματισμός του κόσμου της συντήρησης συμπυκνώνεται σε δηλώσεις πολιτικών ή επιστολές "οργανικών διανοουμένων" που καταγγέλλουν τον "φετιχισμό της σπασμένης βιτρίνας", την "απογοητευμένη και ανερμάτιστη νεολαία", το "ακαδημαϊκό προλεταριάτο, που απελπισμένο τείνει σε ακραίες, μανιχαϊκές ιδεολογίες" και "κάθε είδους αναρχικούς [που] είναι οι απόστολοι του μηδενισμού, του φθόνου και της μνησικακίας και καταστρέφουν τις αξίες του πολιτισμού".
Δεν μοιάζει ανερμάτιστη η νεολαία. Μέσα σε δυο-τρεις μέρες, τα δεκαπεντάχρονα και τα εικοσάχρονα παιδιά ξέκοψαν από τους χουλιγκανισμούς. Βρήκαν δικούς τους τρόπους οργάνωσης, έκφρασης και διαμαρτυρίας. Τρόπους ειρηνικούς, που προβοκάρονται κάθε στιγμή, με απίστευτη βία, από το κράτος και τις δυνάμεις καταστολής για να ανταποδώσουν τη βία και να σβηστεί το νόημά τους. Μέσα σε δυο-τρεις μέρες, τούτο το κίνημα, μοιράζοντας ακόμη και λουλούδια στους "μπάτσους", έσπασε την τρομοκρατία στους δρόμους και πρόβαλε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο διεκδικήσεις που πρέπει και μπορούν να γίνουν εφικτά αιτήματα εκδημοκρατισμού και προοδευτικής μεταρρύθμισης.
Καθώς το έγραψε ο Π. Κοροβέσης την περασμένη Κυριακή, "η κυβέρνηση δείχνει να μην έχει καταλάβει τίποτα από όλα αυτά. Τα καταστήματα θα αποκατασταθούν, τα σχολειά θα ξαναλειτουργήσουν και θα μείνει μόνο το πένθος για τον Αλέξη που μπορεί να γίνει ένα καινούργιο σύμβολο της νεολαίας. Οι αιτίες που δημιούργησαν αυτή την κατάσταση θα παραμένουν ανέπαφες, αν δεν υπάρξει μια άλλη πολιτική".

Τούτα τα παιδιά στις διαδηλώσεις είναι ένα "σύννεφο με παντελόνια", καθώς το έγραφε ο ποιητής. Κι η αμηχανία που δημιουργεί η δράση τους ίσως και να μπορεί να μπολιάσει τη σκέψη μας. Για να υπάρξει μια άλλη πολιτική, είναι η ώρα ο θυμός και το πένθος να γίνουν διεκδίκηση.

Του Νίκου Θεοτοκά, διδάσκοντα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Από την Αυγή.