Οι.... αλήτες του ΣΥΡΙΖΑ, σας εύχονται....

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Η κοινή γνώμη δεν υπάρχει.

Εάν οι έρευνες γνώμης αντιλαμβάνονται πολύ άσχημα τις δυνατές καταστάσεις της γνώμης και ακριβέστερα τις κινήσεις γνώμης, αυτό οφείλεται μεταξύ των άλλων στο ότι η κατάσταση στην οποία συλλαμβάνουν τις γνώμες, είναι εντελώς τεχνητή. Στις καταστάσεις όπου συγκροτείται η γνώμη, ιδιαίτερα τις καταστάσεις κρίσης, τα άτομα βρίσκονται μπροστά σε συγκροτημένες γνώμες, σε γνώμες υποστηριζόμενες από ομάδες, έτσι που η εκλογή ανάμεσα σε γνώμες ισοδυναμεί προφανώς με εκλογή ανάμεσα σε ομάδες.

Κάθε έρευνα κοινής γνώμης προϋποθέτει ότι όλος ο κόσμος μπορεί να έχει μια γνώμη ή, με άλλα λόγια, ότι η παραγωγή μιας γνώμης είναι ευχερής σε όλους. Έστω και αν θίξω ένα αίσθημα αφελώς δημοκρατικό, θα αμφισβητήσω αυτό το πρώτο αξίωμα.

Δεύτερο αξίωμα: Υποθέτουμε ότι όλες οι γνώμες είναι ισοδύναμες. Πιστεύω ότι μπορούμε να αποδείξουμε πως κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει και ότι το γεγονός συσσώρευσης γνωμών που δεν έχουν καθόλου την ίδια πραγματική δύναμη οδηγεί στην παραγωγή τεχνημάτων δίχως νόημα. Τρίτο άρρητο αξίωμα: Στο απλό γεγονός να τίθεται η ίδια ερώτηση σε όλο τον κόσμο εμπλέκεται η υπόθεση ότι υπάρχει συναίνεση για τα προβλήματα, με άλλα λόγια ότι υπάρχει συμφωνία για τις ερωτήσεις που αξίζει να τίθενται. Τα τρία αυτά αξιώματα συνεπιφέρουν, νομίζω, ολόκληρη σειρά διαστρεβλώσεων που παρατηρούνται έστω και όταν όλοι οι όροι της μεθοδολογικής αυστηρότητας πληρούνται στη συλλογή και στην ανάλυση των δεδομένων.

Πολύ συχνά ασκούμε τεχνικές απιτιμήσεις στις σφυγμομετρήσεις γνώμης. Π.χ., αμφισβητούμε την αντιπροσωπευτικότητα των δειγμάτων. Φρονώ ότι στην παρούσα κατάσταση των χρησιμοποιούμενων μέσων από τα γραφεία παραγωγής σφυγμομετρήσεων, η ένταση είναι εντελώς αστήρικτη. Τους προσάπτουμε επίσης ότι θέτουν διαστρεβλωμένες ερωτήσεις, ή μάλλον ότι η διαστρέβλωση εμπεριέχεται στις ερωτήσεις με τον τρόπο που διατυπώνονται: αυτό ήδη αληθεύει περισσότερο και συχνά συμβαίνει να υπαγορεύουμε την απάντηση με τον τρόπο που θέτουμε την ερώτηση. Έτσι, για παράδειγμα, παραβαίνοντας τη στοιχειώδη αρχή της σύνταξης ενός ερωτηματολογίου που απαιτεί να "παρέχουμε τις δυνατότητές τους" σε όλες τις δυνατές ερωτήσεις, παραλείπουμε συχνά στις ερωτήσεις ή στις προτεινόμενες απαντήσεις μια από τις δυνατές επιλογές, ή ακόμη προτείνουμε αρκετές φορές την ίδια επιλογή με διαφορετικές διατυπώσεις. Υπάρχουν κάθε είδους διαστρεβλώσεις του τύπου αυτού και θα ήταν ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε για τις κοινωνικές συνθήκες εμφάνισης αυτών των διαστρεβλώσεων. Τις περισσότερες φορές οφείλονται στις συνθήκες κάτω από τις οποίες εργάζονται οι άνθρωποι που παράγουν τα ερωτηματολόγια. Αλλά οφείλονται κυρίως στο γεγονός ότι οι προβληματικές που κατασκευάζουν τα ινστιτούτα σφυγμομετρήσεως γνώμης υποτάσσονται σε ένα αίτημα ιδιάζοντος τύπου. Έτσι, έχοντας αναλάβει την ανάλυση μιας μεγάλης εθνικής έρευνας για τη γνώμη των Γάλλων αναφορικά με το σύστημα διδασκαλίας, επισημάναμε, στα αρχεία ενός ορισμένου αριθμού μελετών, όλες τις ερωτήσεις που αφορούν τη διδασκαλία. Αυτό μας οδήγησε να αντιληφθούμε ότι έχουν τεθεί περισσότερες από 200 ερωτήσεις πάνω στο σύστημα διδασκαλίας από το Μάιο του 1968 έναντι λιγότερων από 20 μεταξύ 1960 και 1968.

Αυτό σημαίνει ότι οι προβληματικές που επιβάλλονται σ' αυτό τον τύπο Οργανισμού συνδέονται βαθιά με τη συγκυρία και κυριαρχούνται από έναν ορισμένο τύπο κοινωνικού αιτήματος. Η ερώτηση της διδασκαλίας λ.χ. μπορεί να τεθεί από ένα Ινστιτούτο κοινής γνώμης μόνο όταν γίνει πολιτικό πρόβλημα. Βλέπουμε αμέσως τη διαφορά που διαχωρίζει αυτά τα Ιδρύματα από τα Κέντρα Ερευνών που γεννούν τις προβληματικές τους, αν όχι σ' έναν καθάριο ουρανό, οπωσδήποτε με μια πολύ μεγαλύτερη απόσταση απέναντι στο κοινωνικό αίτημα με την άμεση και κατεπείγουσα μορφή του.

Μια συνοπτική στατιστική ανάλυση των τιθέμενων ερωτήσεων μας αποκάλυψε ότι η μεγάλη πλειονότητά τους συνδεόταν απευθείας με τις πολιτικές ενασχολήσεις του "Πολιτικού Προσωπικού". Εάν απόψε διασκεδάζαμε παίζοντας με χαρτάκια και αν σας έλεγα να γράψετε πέντε ερωτήσεις που σας φαίνονται οι σημαντικότερες σε σχέση με τη διδασκαλία, ασφαλώς θα λαβαίναμε έναν κατάλογο πολύ διαφορετικό από εκείνον που λαβαίνουμε εξετάζοντας τις ερωτήσεις που έχουν πραγματικά τεθεί από τις έρευνες γνώμης. Η ερώτηση: "Πρέπει να εισαχθεί η πολιτική στα Λύκεια;" (ή παραλλαγές) έχει τεθεί πολλές φορές, ενώ η ερώτηση "Πρέπει να τροποποιηθούν τα προγράμματα;" ή "Πρέπει να τροποποιηθεί ο τρόπος μετάδοσης των περιεχομένων;" έχει πολύ σπάνια τεθεί. Επίσης: "Πρέπει να επιμορφωθούν οι διδάσκοντες;". Τόσες ερωτήσεις που είναι πολύ σημαντικές τουλάχιστον μέσα σε μια άλλη προοπτική.

Οι προβληματικές που προτείνονται από τις σφυγμομετρήσεις γνώμης είναι υποταγμένες σε πολιτικά συμφέροντα, και αυτό υπαγορεύει σε μεγάλο βαθμό τόσο τη σημασία των απαντήσεων όσο και τη σημασία που αποδίδεται στη δημοσίευση των αποτελεσμάτων. Η σφυγμομέτρηση γνώμης είναι, στην παρούσα κατάσταση, ένα εργαλείο πολιτικής δράσης. η σημαντικότερη λειτουργία της συνίσταται ίσως στο να επιβάλλει την ψευδαίσθηση ότι υφίσταται μια κοινή γνώμη σαν το καθαρά προσθετικό άθροισμα ατομικών γνωμών. στην επιβολή της ιδέας ότι υφίσταται κάτι που αποτελεί τον μέσο όρο των γνωμών ή τη μέση γνώμη. Η "κοινή γνώμη" που εκδηλώνεται στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων με τη μορφή ποσοστών (60% των Γάλλων είναι υπέρ...), η κοινή αυτή γνώμη είναι ένα καθαρό και απλό τέχνημα που έχει ως λειτουργία να αποκρύπτει ότι η κατάσταση της γνώμης σε μια δεδομένη στιγμή του χρόνου είναι ένα σύστημα δυνάμεων, πιέσεων, και ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο ακατάλληλο για να αντιπροσωπεύσει την κατάσταση της γνώμης από ένα ποσοστό.

Γνωρίζουμε ότι κάθε άσκηση της δύναμης συνοδεύεται από ένα λόγο που αποβλέπει στη νομιμοποίηση της δύναμης εκείνου που την ασκεί. μπορούμε μάλιστα να πούμε ότι η ιδιότητα κάθε σχέσης δύναμης είναι να αποκτά όλη της τη δύναμη στο μέτρο μόνο όπου αποκρύπτεται σαν τέτοια. Κοντολογίς, για να μιλήσουμε απλά, ο πολιτικός είναι εκείνος που λέει: "Ο Θεός είναι μαζί μας". Το αντίστοιχο του "Ο Θεός είναι μαζί μας", είναι σήμερα "Η κοινή γνώμη είναι μαζί μας". Αυτό είναι το θεμελιώδες αποτέλεσμα της έρευνας γνώμης: Να σχηματιστεί η ιδέα ότι υπάρχει μια ομόφωνη κοινή γνώμη, συνεπώς να νομιμοποιήσει μια πολιτική και να ισχυροποιήσει τις σχέσεις δύναμης που τη θεμελιώνουν ή την καθιστούν δυνατή.

Έχοντας πει στην αρχή αυτό που ήθελα να πω στο τέλος, θα προσπαθήσω να καταδείξω πολύ σύντομα ποιες είναι οι διεργασίες μέσα από τις οποίες παράγεται αυτό το φαινόμενο της συναίνεσης (effet de consensus). Η πρώτη διεργασία που έχει ως αφετηρία το αξίωμα σύμφωνα με το οποίο όλος ο κόσμος οφείλει να έχει μια γνώμη, συνίσταται στο να μη ληφθούν υπόψη τα "δεν απαντώ". Ρωτάτε για παράδειγμα τον κόσμο: "Είστε υπέρ της Κυβέρνησης Πομπιντού;". Καταγράφετε 30% "δεν απαντώ", 20% ναι, 50% όχι. Μπορείτε να πείτε: Το τμήμα εκείνων που είναι κατά, υπερβαίνει σε αριθμό το τμήμα αυτών που είναι υπέρ και κατόπιν υπάρχει αυτό το υπόλοιπο 30%. Μπορείτε επίσης να υπολογίζετε ξανά τα ποσοστά υπέρ και κατά αποκλείοντας τα "δεν απαντώ". Η απλή αυτή επιλογή είναι μια θεωρητική διεργασία απίστευτης βαρύτητας, πάνω στην οποία θα ήθελα να συλλογιστώ μαζί σας.

Το να αποκλείονται τα "δεν απαντώ", είναι σαν να κάνουμε αυτό που γίνεται σε μια εκλογική αναμέτρηση, όπου υπάρχουν λευκά ή άκυρα ψηφοδέλτια. είναι σαν να επιβάλλουμε στην έρευνα γνώμης την άρρητη φιλοσοφία της εκλογικής έρευνας. Εάν κοιτάξουμε καλύτερα, παρατηρούμε ότι το ποσοστό των "δεν απαντώ" είναι υψηλότερο κατά γενικό τρόπο στις γυναίκες απ' όσο στους άνδρες, ότι η απόκλιση μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι τόσο μεγαλύτερη όσο τα τιθέμενα προβλήματα είναι πιο καθαρά πολιτικού χαρακτήρα. ΄Αλλη παρατήρηση: Όσο περισσότερο μία ερώτηση αναφέρεται σε προβλήματα γνώσης, τόσο μεγαλύτερη είναι η απόκλιση μεταξύ των ποσοστών "δεν απαντώ" των περισσότερο και των λιγότερο μορφωμένων. Αντίστροφα, όταν οι ερωτήσεις αναφέρονται σε ηθικά προβλήματα, οι διακυμάνσεις των "δεν απαντώ" ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης είναι χαμηλές (παράδειγμα: "Πρέπει να είμαστε αυστηροί με τα παιδιά;"). ΄Αλλη παρατήρηση: Όσο περισσότερο θέτει μία ερώτηση συγκρουσιακά προβλήματα, αφορά ένα σύμπλεγμα αντιφάσεων (είτε πρόκειται για ερώτηση σχετικά με την κατάσταση στην Τσεχοσλοβακία για όσους ψηφίζουν κομμουνιστές), όσο περισσότερο μία ερώτηση είναι γεννητής εντάσεων για μια ορισμένη κατηγορία, τόσο περισσότερο είναι συχνά στην κατηγορία αυτή τα "δεν απαντώ". Συνεπώς, η απλή στατιστική ανάλυση των "δεν απαντώ" παρέχει μια πληροφορία για το τι σημαίνει η ερώτηση καθώς επίσης και για την εξεταζόμενη κατηγορία, που ορίζεται τόσο από την πιθανότητα που της αποδίδεται να έχει μια γνώμη όσο και από την υπό συνθήκη πιθανότητα να είναι η γνώμη υπέρ ή κατά.

Η επιστημονική ανάλυση των σφυγμομετρήσεων γνώμης δείχνει πράγματι ότι δεν υπάρχει πρόβλημα καθολικό. ότι δεν υπάρχει ερώτηση που να μην ερμηνεύεται ξανά σε συνάρτηση με τα συμφέροντα των ατόμων στα οποία τίθεται, ενώ η πρώτη επιταγή είναι να αναρωτηθούμε σε ποια ερώτηση πιστεύουν οι διάφορες κατηγορίες των ερωτηθέντων ότι απάντησαν. Μια από τις πιο ολέθριες επιπτώσεις της έρευνας γνώμης συνίσταται ακριβώς στο να καλούνται τα άτομα να απαντούν σε ερωτήσεις για τις οποίες δεν διερωτώνται. Για παράδειγμα, είτε είναι ερωτήσεις που περιστρέφονται γύρω από τα προβλήματα της ηθικής, είτε πρόκειται για ερωτήσεις σχετικά με την αυστηρότητα των γονέων, τις σχέσεις μεταξύ δασκάλων και μαθητών, την κατευθυνόμενη ή μη κατευθυνόμενη παιδαγωγική κ.λπ., προβλήματα που συλλαμβάνονται σαν ηθικά προβλήματα περισσότερο όσο κατεβαίνουμε πιο πολύ στην κοινωνική ιεραρχία, αλλά που μπορούν να είναι πολιτικά προβλήματα για τις ανώτερες τάξεις: Ένα από τα αποτελέσματα της έρευνας συνίσταται στο να μεταμορφώνονται ηθικές απαντήσεις σε πολιτικές απαντήσεις με την απλή επιβολή προβληματικής.

Πράγματι υπάρχουν αρκετές αρχές από τις οποίες μπορούμε να παραγάγουμε μια απάντηση. Υπάρχει πρώτα αυτό που μπορούμε να αποκαλέσουμε πολιτική αρμοδιότητα σε αναφορά προς έναν αυθαίρετο και μαζί νόμιμο ορισμό, δηλαδή κυρίαρχο και συγκεκαλυμμένο σαν τέτοιο, της πολιτικής. Η πολιτική αυτή αρμοδιότητα δεν είναι καθολικώς διαδεδομένη. Κυμαίνεται περίπου όπως και το επίπεδο εκπαίδευσης. Με άλλα λόγια, η πιθανότητα να έχει κανείς μια γνώμη πάνω σε όλα τα θέματα που προϋποθέτουν πολιτικές γνώσεις μπορεί να συγκριθεί με την πιθανότητα που έχει κανείς να πάει στο Μουσείο. Παρατηρούμε σημαντικές αποκλίσεις: Εκεί όπου ο τάδε φοιτητής που είναι στρατευμένος σ' ένα αριστερίστικο κίνημα βλέπει 15 διαιρέσεις στα αριστερά του σοσιαλιστικού κόμματος, για το μέσο στέλεχος δεν υπάρχει τίποτα. Στην πολιτική κλίμακα (άκρα αριστερά, αριστερά, κεντροαριστερά, κέντρο, κεντροδεξιά, δεξιά, άκρα δεξιά, κ.λπ.) που οι έρευνες "πολιτικής επιστήμης" χρησιμοποιούν σαν αυτονόητες, ορισμένες κοινωνικές κατηγορίες χρησιμοποιούν έντονα μια μικρή γωνία της άκρας αριστεράς. άλλες χρησιμοποιούν μόνο το κέντρο, άλλες χρησιμοποιούν ολόκληρη την κλίμακα. Τελικά, μια επιλογή είναι η συνάθροιση χώρων εντελώς διαφορετικών. προσθέτουμε άτομα που μετρούν σε εκατοστά με άτομα που μετρούν σε χιλιόμετρα ή, ακόμα, άτομα που βαθμολογούν από το 0 έως το 20 και άτομα που βαθμολογούν μεταξύ 9 και 11. Η αρμοδιότητα μετριέται μεταξύ άλλων με το βαθμό λεπτότητας αντίληψης (το ίδιο συμβαίνει στην αισθητική, όπου ορισμένοι μόνον μπορούν να διακρίνουν τις 5 ή 6 διαδοχικές τεχνοτροπίες ενός μόνου ζωγράφου).

Η σύγκριση αυτή μπορεί να επεκταθεί κι άλλο. Στην αισθητική αντίληψη υπάρχει πρώτα μια ανεκτική κατάσταση: Τα άτομα πρέπει να σκέπτονται το έργο τέχνης σαν ένα έργο τέχνης. στη συνέχεια, αφού το συλλάβουν σαν έργο τέχνης, πρέπει να έχουν κατηγορίες αντίληψης για το κατασκευάσουν, να το δομήσουν κ.λπ. Ας υποθέσουμε ότι μια ερώτηση διατυπώνεται με τον εξής τρόπο: "Είστε υπέρ μιας κατευθυνόμενης παιδείας ή μιας μη κατευθυνόμενης παιδείας;". Για ορισμένους, μπορεί να στοιχειοθετηθεί σαν πολιτική, σαν να εντάσσεται η αναπαράσταση των σχέσεων γονέων - παιδιών σε μια συστηματική θεώρηση της κοινωνίας. για άλλους, είναι καθαρά θέμα ηθικής. Έτσι το ερωτηματολόγιο που έχουμε επεξεργαστεί και με το οποίο ρωτάμε τα άτομα εάν, γι' αυτά, είναι ή όχι πολιτική το να απεργείς, να έχεις μακριά μαλλιά, να συμμετέχεις σ' ένα φεστιβάλ ποπ, κ.λπ., προκαλεί την εμφάνιση πολύ μεγάλων διακυμάνσεων ανάλογα με τις κοινωνικές τάξεις. Η πρώτη συνθήκη για να απαντήσεις πλήρως σε μια πολιτική ερώτηση είναι λοιπόν να είσαι ικανός να τη στοιχειοθετήσεις σαν πολιτική. η δεύτερη, αφού τη στοιχειοθετήσεις σαν πολιτική, είναι να μπορείς να εφαρμόσεις σ' αυτήν καθαρά πολιτικές κατηγορίες που μπορούν να είναι περισσότερο ή λιγότερο κατάλληλες, περισσότερο ή λιγότερο εκλεπτυσμένς, κ.λπ. Αυτές είναι οι ειδικές συνθήκες παραγωγής των γνωμών, αυτές που η έρευνα γνώμης υποθέτει ότι εκπληρώνονται καθολικά και ομοιόμορφα με το πρώτο αξίωμα, κατά το οποίο όλος ο κόσμος μπορεί να παράγει μια γνώμη.

Δεύτερη αρχή από την οποία τα άτομα μπορούν να παράγουν μια γνώμη, αυτό που αποκαλώ "ταξικό ήθος" (για να μην πω "ταξική ηθική"), δηλαδή, ένα σύστημα άρρητων αξιών που τα άτομα ενσωμάτωσαν από την παιδική τους ηλικία και με βάση το οποίο παράγουν απαντήσεις σε άκρως διαφορετικά προβλήματα. Οι γνώμες που μπορούν να ανταλλάσσουν τα άτομα κατά την έξοδό τους από έναν ποδοσφαιρικό αγώνα μεταξύ των ομάδων Α και Β οφείλουν ένα μεγάλο μέρος της συνοχής τους, της λογικής τους, στο ταξικό ήθος. Ένα πλήθος απαντήσεων που θεωρούνται πολιτικές απαντήσεις, παράγονται στην πραγματικότητα από το ταξικό ήθος και ταυτόχρονα μπορούν να προσλαμβάνουν μια εντελώς διαφορετική σημασία όταν ερμηνεύονται στο πολιτικό πεδίο. Εδώ, οφείλω να αναφερθώ σε μια κοινωνιολογική παράδοση, που είναι διαδεδομένη κυρίως μεταξύ ορισμένων κοινωνιολόγων της πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, που μιλούν συχνότατα για συντηρητισμό και αυταρχισμό των λαϊκών τάξεων. Οι θέσεις αυτές θεμελιώνονται στη διεθνή σύγκριση ερευνών ή εκλογών που τείνουν να δείχνουν ότι κάθε φορά που ρωτάμε τις λαϊκές τάξεις, σε οποιαδήποτε χώρα, για προβλήματα που αφορούν τις σχέσεις εξουσίας, την ατομική ελευθερία, την ελευθερία του τύπου κ.λπ. δίνουν απαντήσεις πιο "αυταρχικές" από εκείνες που δίνουν οι άλλες τάξεις. και απ' αυτό βγάζουμε το γενικό συμπέρασμα ότι υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των δημοκρατικών αξιών (στον συγγραφέα που έχω κατά νου, τον Lipset, πρόκειται για αμερικανικές δημοκρατικές αξίες) και των αξιών που οι λαϊκές τάξεις έχουν ενσωματώσει, αξίες αυταρχικού και κατασταλτικού τύπου. Εξ αυτού αντλούμε μια εσχατολογική θεώρηση: Ας ανυψώσουμε το βιοτικό επίπεδο, ας ανυψώσουμε το μορφωτικό επίπεδο και, αφού η τάση προς την καταστολή, τον αυταρχισμό κ.λπ. συνδέεται με τα χαμηλά εισοδήματα, με τα χαμηλά επίπεδα μόρφωσης κ.λπ., θα παράγουμε έτσι καλούς πολίτες της αμερικανικής δημοκρατίας. Κατά την άποψή μου το ζήτημα που τίθεται είναι η σημασία των απαντήσεων που δίδονται σε ορισμένες ερωτήσεις. Ας υποθέσουμε ένα σύνολο ερωτήσεων του ακόλουθου τύπου: Είστε υπέρ της ισότητας των φύλων; Είστε υπέρ της σεξουαλικής ελευθερίας στα ανδρόγυνα; Είστε υπέρ μιας μη αυταρχικής παιδείας; Είστε υπέρ της νέας κοινωνίας; κ.λπ. Ας υποθέσουμε ένα άλλο σύνολο ερωτήσεων του τύπου: Πρέπει οι καθηγητές να κάνουν απεργία όταν απειλείται η θέση τους; Οι διδάσκοντες πρέπει να είναι αλληλέγγυοι με τους άλλους δημόσιους λειτουργούς στις περιόδους κοινωνικής σύγκρουσης; κ.λπ. Από τα δύο αυτά σύνολα ερωτήσεων προκύπτουν απαντήσεις με διάρθρωση εντελώς αντίστροφη από την άποψη της κοινωνικής τάξης. Το πρώτο σύνολο ερωτήσεων, που αφορά έναν ορισμένο τύπο καινοτομίας στις κοινωνικές σχέσεις, στη συμβολική μορφή των κοινωνικών σχέσεων, προκαλεί απαντήσεις τόσο περισσότερο ευνοϊκές όσο ανερχόμαστε στην κοινωνική ιεραρχία και στην ιεραρχία ανάλογα με το επίπεδο μόρφωσης. αντίστροφα, οι ερωτήσεις που αφορούν τους πραγματικούς μετασχηματισμούς των σχέσεων δύναμης μεταξύ των τάξεων προκαλούν ερωτήσεις όλο και περισσότερο δυσμενείς όσο ανεβαίνουμε στην κοινωνική ιεραρχία.

Κοντολογίς, η πρόταση "οι λαϊκές τάξεις είναι κατασταλτικές" δεν είναι ούτε αληθής ούτε αναληθής. Είναι αληθινή στο μέτρο που, μπροστά σ' ένα σύνολο προβλημάτων, όπως αυτά που αφορούν την οικογενειακή ηθική, τις σχέσεις μεταξύ των γενεών ή μεταξύ των φύλων, οι λαϊκές τάξεις τείνουν να εκδηλώνουν πολύ μεγαλύτερη αυστηρότητα απ' όσο οι άλλες κοινωνικές τάξεις. Αντίθετα, για τις ερωτήσεις πολιτικής δομής, που εμπλέκουν τη διατήρηση ή το μετασχηματισμό της κοινωνικής τάξης (πραγμάτων) και όχι πια μονάχα τη διατήρηση ή το μετασχηματισμό των τρόπων σχέσης μεταξύ των ατόμων, οι λαϊκές τάξεις είναι πολύ πιο ευνοϊκές για την καινοτομία, δηλαδή για ένα μετασχηματισμό των κοινωνικών δομών. Βλέπετε πως ορισμένα από τα προβλήματα που τέθηκαν το Μάιο του 1968, και συχνά κακώς, στη σύγκρουση μεταξύ του Κομμουνιστικού Κόμματος και των αριστεριστών, συνδέονται πολύ άμεσα με το κεντρικό πρόβλημα που προσπάθησα να θέσω απόψε, εκείνο της φύσης των απαντήσεων, δηλαδή της αρχής από την οποία παράγονται. Η αντίθεση που έκανα μεταξύ των δύο αυτών ομάδων ερωτήσεων ισοδυναμεί πράγματι με την αντίθεση μεταξύ δύο αρχών παραγωγής των γνωμών: Μια αρχή καθαρά πολιτική και μια αρχή ηθική, ενώ το πρόβλημα του συντηρητισμού των λαϊκών τάξεων είναι το προϊον άγνοιας αυτής της διάκρισης.

Η δράση επιβολής προβληματικής, δράση που ασκείται από κάθε έρευνα γνώμης και από κάθε πολιτική διερεύνηση (αρχίζοντας από την εκλογική), απορρέει από το γεγονός ότι οι ερωτήσεις που τίθενται σε μια έρευνα γνώμης, δεν είναι ερωτήσεις που τίθενται πραγματικά σε όλα τα ερωτώμενα άτομα και ότι οι απαντήσεις δεν ερμηνεύονται αναλόγως με την προβληματική σε σχέση με την οποία οι διαφορετικές κατηγορίες των ατόμων που απάντησαν έδωσαν πραγματικά μια απάντηση. Έτσι η κυρίαρχη προβληματική, της οποίας δίνει μια εικόνα ο κατάλογος των ερωτήσεων που τέθηκαν τα δύο τελευταία χρόνια από τα ινστιτούτα σφυγμομέτρησης, δηλαδή η προβληματική που ενδιαφέρει ουσιαστικά τα άτομα που κατέχουν την εξουσία και που θέλουν να ενημερώνονται για τα μέσα οργάνωσης της πολιτικής τους δράσης, ελέγχεται πολύ άνισα από τις διάφορες κοινωνικές τάξεις. Και, πράγμα σημαντικό, αυτές είναι λίγο πολύ ικανές να παράγουν μια αντιπροβληματική. Με αφορμή την τηλεοπτική συζήτηση μεταξύ του Σερβάν-Σρεμπέρ και του Ζισκάρ Ντ' Εσταίν, ένα Ινστιτούτο σφυγμομετρήσεων γνώμης είχε θέσει ερωτήσεις του τύπου: "Η σχολική επιτυχία είναι συνάρτηση των χαρισμάτων, της ιδιοφυϊας, της εργασίας, της αξίας;" Οι απαντήσεις μάς παρέχουν πράγματι μία πληροφορία (που την αγνοούν αυτοί που τις παρήγαγαν) για το βαθμό στον οποίο οι διάφορες κοινωνικές τάξεις συνειδητοποιούν τους νόμους της κληρονομικής μεταβίβασης του πολιτιστικού κεφαλαίου. Η προσκόλληση στο μύθο του χαρίσματος και της ανόδου μέσω του σχολείου, της σχολικής δικαιοσύνης, της δίκαιης κατανομής των θέσεων ανάλογα με τους τίτλους κ.λπ., είναι πολύ έντονη στις λαϊκές τάξεις. Η αντιπροβληματική μπορεί να υπάρχει για ορισμένους διανοούμενους αλλά δεν έχει κοινωνική δύναμη παρόλο ότι την έχουν ενστερνισθεί ορισμένα κόμματα και ομάδες. Η επιστημονική αλήθεια υπόκειται στους ίδιους νόμους διάδοσης όπως και η ιδεολογία. Μια επιστημονική πρόταση είναι σαν την παπική βούλα για τη ρύθμιση των γεννήσεων, κατηχεί μόνο τους νεοφώτιστους.

Συνδυάζουμε την ιδέα της αντικειμενικότητας σε μια έρευνα γνώμης με το γεγονός ότι θέτουμε την ερώτηση με την πιο ουδέτερη φρασεολογία προκειμένου να δίνονται όλες οι ευκαιρίες σε όλες τις απαντήσεις. Στην πραγματικότητα, η έρευνα γνώμης θα πλησίαζε δίχως άλλο περισσότερο αυτό που γίνεται στην πραγματικότητα εάν, παραβαίνοντας εντελώς τους κανόνες της "αντικειμενικότητας", δίνονταν στους ανθρώπους τα μέσα να τοποθετούνται όπως πραγματικά τοποθετούνται στην πραγματική πρακτική, δηλαδή σε σχέση με ήδη διατυπωμένες γνώμες. εάν, αντί να πούμε π.χ. "υπάρχουν άνθρωποι που είναι υπέρ της ρύθμισης των γεννήσεων, άλλοι που είναι κατά. και εσείς;...", διατυπώναμε μια σειρά ρητών τοποθετήσεων εντεταλμένων ομάδων για να συγκροτήσουν τις γνώμες και να τις διαδώσουν, κατά τρόπο που οι άνθρωποι να μπορούν να τοποθετηθούν σε σχέση με ήδη συγκροτημένες απαντήσεις. Μιλάμε συνήθως για τοποθετήσεις. Υπάρχουν θέσεις που έχουν ήδη προβλεφθεί και τις παίρνουμε. Αλλά δεν τις παίρνουμε στην τύχη. Παίρνουμε τις θέσεις που είμαστε προδιατεθειμένοι να πάρουμε ανάλογα με τη θέση που κατέχουμε μέσα σε ένα ορισμένο πεδίο. Μια αυστηρή ανάλυση αποσκοπεί στο να εξηγήσει τις σχέσεις μεταξύ της δομής των προς λήψη θέσεων και της δομής του πεδίου των αντικειμενικά κατεχόμενων θέσεων.

Εάν οι έρευνες γνώμης αντιλαμβάνονται πολύ άσχημα τις δυνατές καταστάσεις της γνώμης και ακριβέστερα τις κινήσεις γνώμης, αυτό οφείλεται μεταξύ των άλλων στο ότι η κατάσταση στην οποία συλλαμβάνουν τις γνώμες, είναι εντελώς τεχνιτή. Στις καταστάσεις όπου συγκροτείται η γνώμη, ιδιαίτερα τις καταστάσεις κρίσης, τα άτομα βρίσκονται μπροστά σε συγκροτημένες γνώμες, σε γνώμες υποστηριζόμενες από ομάδες, έτσι που η εκλογή ανάμεσα σε γνώμες ισοδυναμεί προφανώς με εκλογή ανάμεσα σε ομάδες. Τέτοια είναι η αρχή του φαινομένου της πολιτικοποίησης (effet de politisation) που παράγεται από την κρίση: Πρέπει να εκλέγουμε μεταξύ ομάδων που ορίζονται πολιτικά και να ορίζουμε όλο και περισσότερο τοποθετήσεις σε συνάρτηση με αρχές ρητά πολιτικές. Πράγματι, αυτό που μου φαίνεται σημαντικό είναι ότι η έρευνα γνώμης αντιμετωπίζει την κοινή γνώμη σαν ένα απλό άθροισμα ατομικών γνωμών, που έχουν συλλεγεί μέσα σε μια κατάσταση που είναι κατά βάθος αυτή του παραβάν, όπου το άτομο πηγαίνει κρυφά να εκφράσει στην απομόνωση μια μεμονωμένη γνώμη. Στις πραγματικές καταστάσεις, οι γνώμες είναι δυνάμεις και οι σχέσεις γνωμών είναι συγκρούσεις δύναμης μεταξύ ομάδων.

Ένας άλλος νόμος προκύπτει από τις αναλύσεις αυτές: Έχουμε τόσες περισσότερες γνώμες για ένα πρόβλημα όσο περισσότερο ενδιαφέρον έχει για μας το πρόβλημα αυτό, δηλαδή όσο περισσότερο συμφέρον έχουμε στο πρόβλημα αυτό. Για παράδειγμα, για το σύστημα διδασκαλίας, το ποσοστό απαντήσεων συνδέεται πολύ στενά με το βαθμό εγγύτητας σε σχέση με το σύστημα διδασκαλίας, και η πιθανότητα να έχουμε μια γνώμη ποικίλλει ανάλογα με την πιθανότητα να έχουμε εξουσία πάνω σ΄αυτό για το οποίο εκφράζουμε γνώμη. Η γνώμη που επιβάλλεται ως τέτοια, αυθόρμητα, είναι η γνώμη των ατόμων των οποίων η γνώμη έχει βαρύτητα, όπως λέμε. Εάν ένας Υπουργός Εθνικής Παιδείας ενεργούσε σε συνάρτηση με μια σφυγμομέτρηση γνώμης (ή τουλάχιστον με βάση μια επιφανειακή ανάγνωση της σφυγμομέτρησης), δεν θα έκανε αυτό που κάνει όταν ενεργεί πραγματικά σαν πολιτικός, δηλαδή με βάση τα τηλεφωνήματα που δέχεται, με την επίσκεψη του τάδε συνδικαλιστή υπεύθυνου, του τάδε πρύτανη κ.λπ. Πράγματι, ενεργεί σε συνάρτηση με αυτές τις δυνάμεις γνώμης τις πραγματικά συγκροτημένες που δεν προβάλλουν μέσα στην αντίληψή του παρά μόνο στο μέτρο που έχουν δύναμη ή που έχουν δύναμη επειδή είναι κινητοποιημένες.

Προκειμένου να γίνει μια πρόβλεψη για τα επόμενα δέκα χρόνια όσον αφορά το Πανεπιστήμιο, θεωρώ ότι η κινητοποιημένη γνώμη αποτελεί την καλύτερη βάση. Ωστόσο, το γεγονός, που πιστοποιείται από τα "δεν απαντώ", ότι οι διαθέσεις ορισμένων κατηγοριών δεν απολήγουν σε γνώμη, δηλαδή σε συγκροτημένο λόγο που θέλει να θεωρείται συνεκτικός, να εισακούεται, να επιβάλλεται κλπ., δεν πρέπει να μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σε καταστάσεις κρίσης τα άτομα που δεν είχαν γνώμη θα κάνουν μια τυχαία επιλογή: Εάν το πρόβλημα είναι γι' αυτά πολιτικά συγκροτημένο (προβλήματα μισθολογίου, ρυθμού εργασίας για τους εργάτες), θα εκλέξουν με γνώμονα την πολιτική αρμοδιότητα. εάν πρόκειται για πρόβλημα που κατά την άποψή τους δεν είναι πολιτικά συγκροτημένο (καταπιεστικότητα στις σχέσεις μέσα στην επιχείρηση) ή αν πρόκειται για πρόβλημα στο στάδιο συγκρότησής του, θα οδηγηθούν από το βαθιά ασυνείδητο σύστημα διαθέσεων που προσανατολίζει τις επιλογές τους στους πιο διαφορετικούς τομείς, από την αισθητική ή τον αθλητισμό έως τις οικονομικές προτιμήσεις. Η παραδοσιακή έρευνα γνώμης αγνοεί ταυτόχρονα τις ομάδες πίεσης και τις δυνητικές διαθέσεις που μπορούν να μην εκφράζονται με τη μορφή ρητού λόγου. Γι' αυτό είναι ανίκανη να κάνει την παραμικρότερη λογική πρόβλεψη γι' αυτό που θα γινόταν σε κατάσταση κρίσης.

Ας υποθέσουμε ένα πρόβλημα σαν εκείνο του συστήματος διδασκαλίας. Μπορούμε να ρωτήσουμε: "Τι σκέπτεστε για την πολιτική του Εντγκάρ Φορ;" Είναι ερώτηση που μοιάζει πολύ με προεκλογική έρευνα με την έννοια ότι είναι τη νύχτα που όλες οι αγελάδες είναι μαύρες: Όλος ο κόσμος συμφωνεί σε γενικές γραμμές δίχως να ξέρει για ποιο πράγμα. γνωρίζουμε τι σήμαινε η ψήφος με ομοφωνία του νόμου Φορ στην Εθνοσυνέλευση. Κατόπιν ρωτάμε: "Είστε υπέρ της εισαγωγής της πολιτικής στα Λύκεια;" Εδώ, παρατηρούμε μια πολύ ξεκάθαρη ρήξη. Το ίδιο συμβαίνει όταν ρωτήσουμε: "Οι καθηγητές μπορούν να κάνουν απεργία;" Σ΄αυτή την περίπτωση, τα μέλη των λαϊκών τάξεων, με μια μεταφορά της ειδικής πολιτικής τους αρμοδιότητας, ξέρουν τι θα απαντήσουν. Μπορούμε ακόμη να ρωτήσουμε: "Πρέπει να αλλαχθούν τα προγράμματα; Είστε υπέρ του συνεχούς ελέγχου; Είστε υπέρ της συμμετοχής των γονέων των μαθητών στα Συμβούλια των Καθηγητών; Είστε υπέρ της κατάργησης της Υφηγεσίας (Agregation) κλπ." Στην ερώτηση: "Είστε υπέρ του Εντγκάρ Φορ;" εμπεριέχονται όλες αυτές οι ερωτήσεις και ο κόσμος πήρε μεμιάς θέση για ένα σύνολο προβλήματων που ένα καλό ερωτηματολόγιο δεν θα μπορούσε να θέσει παρά μέσω τουλάχιστον 60 ερωτήσεων όπου θα παρατηρούσαμε διακυμάνσεις προς όλες τις κατευθύνσεις. Στη μια περίπτωση οι γνώμες θα συνδέονταν θετικά με τη θέση στην κοινωνική ιεραρχία, σε μιαν άλλη αρνητικά, σε ορισμένες περιπτώσεις πολύ έντονα, σε άλλες περιπτώσεις ανεπαίσθητα, ή ακόμη και καθόλου.

Αρκεί να σκεφτούμε ότι μια εκλογική αναμέτρηση αντιπροσωπεύει το όριο μιας ερώτησης, όπως "είστε υπέρ του Εντγκάρ Φόρ;" για να καταλάβουμε ότι οι ειδικοί της πολιτικής κοινωνιολογίας μπορούν να παρατηρήσουν πως η σχέση που παρατηρείται συνήθως, σε όλους σχεδόν τους τομείς της κοινωνικής πρακτικής, μεταξύ κοινωνικής τάξης και πρακτικών ή γνωμών, είναι πολύ αδύνατη όταν πρόκειται για εκλογικά φαινόμενα, σε σημείο που ορισμένοι να μη διστάζουν να συμπεράνουν ότι δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ της κοινωνικής τάξης και του γεγονότος ότι ψηφίζουν υπέρ της δεξιάς ή υπέρ της αριστεράς. Εάν έχουμε υπόψη μας ότι μια εκλογική αναμέτρηση θέτει σε μια μόνο συγκρητική ερώτηση αυτό που λογικά θα μπορούσε κανείς να συλλάβει μόνο με διακόσιες ερωτήσεις, ότι οι μεν μετρούν με εκατοστόμετρα, οι δε με χιλιόμετρα, ότι η στρατηγική των υποψηφίων συνίσταται στο να διατυπώνουν άσχημα τις ερωτήσεις και να παίζουν στον μέγιστο βαθμό με την απόκρυψη των ρήξεων, προκειμένου να κερδίσουν τις ψήφους των αναποφάσιστων, και πολλά άλλα αποτελέσματα, θα συμπεράνετε ότι θα πρέπει ίσως να τεθεί αντίστροφα η παραδοσιακή ερώτηση της σχέσης μεταξύ ψήφου και κοινωνικής τάξης και να αναρωτηθείτε πως γίνεται να διαπιστώνεται παρ' όλα αυτά μια σχέση, έστω και αδύνατη. και να αναρωτηθείτε για τη λειτουργία του εκλογικού συστήματος, εργαλείο το οποίο, από την ίδια του τη λογική, τείνει να υποστέλλει τις συγκρούσεις και τις ρήξεις. Αυτό που είναι απόλυτα βέβαιο είναι ότι μελετώντας τον τρόπο λειτουργίας της σφυγμομέτρησης γνώμης, μπορούμε να σχηματίσουμε μια ιδέα για τον τρόπο που λειτουργεί αυτός ο ιδιαίτερος τύπος έρευνας γνώμης που είναι η εκλογική αναμέτρηση και το αποτέλεσμα που παράγει.

Κοντολογίς, θέλησα να καταδείξω ότι η κοινή γνώμη δεν υπάρχει, με τη μορφή πάντως που της αποδίδουν εκείνοι που έχουν συμφέρον να βεβαιώσουν την ύπαρξή της. Είπα ότι υπάρχουν από τη μια μεριά συγκροτημένες γνώμες, κινητοποιημένες ομάδες πίεσης, κινητοποιημένες γύρω από ένα σύστημα συμφερόντων ρητά διατυπωμένων. και από την άλλη μεριά, διαθέσεις οι οποίες, εξ ορισμού, δεν είναι γνώμη εάν με αυτό εννοούμε, όπως έκανα σ' ολόκληρη αυτή την ανάλυση, κάτι που μπορεί να διατυπωθεί σε λόγο με κάποια αξίωση συνοχής. Ο ορισμός αυτός της γνώμης δεν είναι η γνώμη μου για τη γνώμη. Είναι απλώς η διασάφηση του ορισμού που ενεργοποιούν οι σφυγμομετρήσεις γνώμης ζητώντας από τον κόσμο να πάρει θέση πάνω σε διατυπωμένες γνώμες και παράγοντας, μέσω της απλής στατιστικής συνάθροισης γνωμών που παράγονται έτσι, αυτό το τέχνημα που είναι η κοινή γνώμη. Λέω απλώς ότι η κοινή γνώμη στην άρρητα αποδεκτή σημασία από εκείνους που κάνουν σφυγμομετρήσεις γνώμης ή εκείνους που χρησιμοποιούν τα αποτελέσματά της, λέω απλώς ότι η γνώμη αυτή δεν υπάρχει.

*Παρουσίαση που έγινε στο Noroit (Arras) τον Ιανουάριο του 1972, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Les Temps Modernes, τχ. 318, Ιανουάριος 1973, σ. 1292-1309, και αναδημοσιεύθηκε στο βιβλίο του P. Bourdieu, Questions de sociologie, Minuit, 1984, σ. 222-235.

Μετάφραση: Ν. Παναγιωτόπουλος, Β. Σ. Ταμπουράκης
(Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών 77/1990)
Αναδημοσιεύση από: http://www.vprc.gr/7/12/index_gr.html

του P. Bourdieu

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Για 984,20 ευρώ...

Εννιακόσια ογδόντα τέσσερα ευρώ και είκοσι λεπτά (984,20€) χρειάζονται για να φωτογραφηθεί οιοσδήποτε για εμπορικούς σκοπούς στον Παρθενώνα. Ούτε καν άδεια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

Σχολιάζοντας ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευάγγελος Αντώναρος έκανε λόγο για απαράδεκτες ενέργειες «ακόμα και με την έννοια ότι αμαυρώνουν και την εικόνα της χώρας προς τα έξω». Δεν δικαιολογούνται με τίποτα, συμπλήρωσε.

Από πλευράς ΠΑΣΟΚ η Αννα Διαμαντοπούλου σημείωσε: «Δεν θεωρώ ότι η χώρα βρίσκεται σε επαναστατική περίοδο, ούτε ότι είμαστε κάτω από καθεστώς, που χρειάζεται με αυτό τον τρόπο, και μάλιστα με έναν τρόπο που θα κάνει σίγουρα το γύρο του κόσμου, να δώσουμε την εικόνα μιας χώρας, που ανθίσταται συνολικά.
Βεβαίως, από την πλευρά των παιδιών βλέπουμε ότι υπάρχει ένας ακτιβισμός, ο οποίος γίνεται κατανοητός, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εμείς δεν οφείλουμε να βάλουμε όρια.»

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Μια αθλιότητα...

Στο σαλόνι του Κυριακάτικου Ριζοσπάστη, υπό την κάλυψη ενός διηγήματος με τον τίτλο: "το λάθος τηλεφώνημα του φονιά" επιχειρείται ουσιαστικά η ηθική υπεράσπιση του δολοφόνου αστυνομικού, με τρόπο που θα ζήλευε ακόμα και ο Κούγιας!

Αντιγράφουμε από τον διάλογο που έχει αναπτυχθεί για αυτό το θέμα στο indymedia το παρακάτω post:

"κανείς από εδώ δεν είναι χαζός... φυσικά και καταλαβαίνουμε όλοι ότι το κείμενο υποτίθεται ότι είναι ειρωνικό, κι ότι δεν δικαιώνει ευθέως τον μπάτσο... και κατά πάσα πιθανότητα ο ανόητος εμπνευστής του δεν είχε καμία τέτοια πρόθεση...
οι κουταμάρες που αραδιάζει για να πετύχει τον εκ προοιμίου ανόητο σκοπό του είναι που δημιουργούν το πρόβλημα και κάνουν αυτό το κείμενο άνω ποταμών...
το να βάλεις λόγια στο στόμα ενός "εχθρού" είναι μια τεχνική που την έχουν ακολουθήσει πολλοί κατά καιρούς... πολύ λίγοι βέβαια καταφέρνουν να γράψουν ενδιαφέρον κείμενο γιατί συνήθως λένε αυτό που θέλουν εκείνοι...
Εδώ ο ανόητος προσπάθησε να τραβήξει και καλά "στα άκρα" τη λογική του Κούγια, καθώς και τα όσα ξέρουμε για τη δολοφονία...
αν σταμάταγε εκεί, θα ήταν απλώς κακογουστιά...
όμως τον βάζει να λέει κι άλλα, με μοναδικό σκοπό να υπερασπιστεί την αχαρακτήριστη πολιτική του ΚΚΕ απέναντι στο κίνημα...
κι όχι μόνο αυτό, αλλά προσπαθώντας να μας πει ότι "μην τα βάζετε με τον μπάτσο υποκριτές, βάλτε τα με το σύστημα"
κι επειδή είναι ανόητος, και δεν έχει μυρωδιά από το ανθρωπιστικό βάθος ενός στίχου του Χικμέτ για παράδειγμα...
καταλήγει όντως να τον δικαιώσει χωρίς να τον θέλει...
και να κάνει ακόμα και τις προηγούμενες αθλιότητες που όντως έχει πει ο μπάτσος για το "πλούσιο κωλόπαιδο" να φαίνονται δικαιολογημένος καημός ενός εργατόπαιδου, ενός θύματος...
αν δεν με απατά η μνήμη μου, τέτοιας έμπνευσης κείμενα πρέπει να έχουν γραφτεί μόνο στον τύπο της Δεξιάς στον εμφύλιο...
ανάλογη επιχειρηματολογία δεν χρησιμοποιείται και από μερικά λογοτεχνικά κείμενα που δικαιώνουν τους ταγματασφαλίτες...
επίσης είναι ύφος κουτσαβάκη βασανιστή στη Μακρόνησο σαν κι αυτούς που περιγράφει ο Λουντέμης...
με λίγα λόγια είναι μια απερίγραπτη αθλιότητα, μια βρομιά ανεξίτηλη στην ιστορία του Ριζοσπάστη...
α να χαθούνε πια!"

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Από την κρίση του νεοφιλελευθερισμού σε μια νέα οικονομία των αναγκών και των συλλογικών αγαθών

Δημόσια αγαθά, δημόσια σφαίρα, πλήρης απασχόληση, αναδιανομή εισοδημάτων και λειτουργική ανακατανομή των δαπανών, νέα παραγωγική βάση με οικολογικούς, κοινωνικούς, τεχνολογικούς, οργανωτικούς μετασχηματισμούς είναι αλληλένδετα στοιχεία μιας εναλλακτικής στρατηγικής για μια νέα οικονομία, για μια Ελλάδα που παράγει και δημιουργεί.

Η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος έχει τη δική της αυτόνομη σημασία και βαρύτητα. Έχει τις δικές της ιδιαίτερες αιτίες και εκδηλώσεις. Όμως η εστία του ευρύτερου "κρισιακού" φαινομένου που ζούμε, οι βαθύτερες αιτίες βρίσκονται μέσα στον μηχανισμό συσσώρευσης του κεφαλαίου. Ακριβώς αυτό καθιστά αναγκαία, ακόμη και για τις δυνάμεις του συστήματος, την αναζήτηση ενός νέου καθεστώτος συσσώρευσης. Η Αριστερά δεν μπορεί να συμβιβαστεί με το μοντέλο ενός κάπως "ρυθμιζόμενου νεοφιλελευθερισμού". Ούτε μπορεί να περιοριστεί σε προτάσεις κεϋνσιανού τύπου ή άλλες που περιορίζονται πάντως στο πλαίσιο μιας "μικτής οικονομίας" όπως αυτή διαμορφώθηκε στον 20ό αιώνα. Έχοντας ανοιχτά μέτωπα με όλα αυτά τα ενδεχόμενα, και κυρίως με τον κίνδυνο μιας σκληρής αυταρχικοποίησης του συστήματος, η Αριστερά πρέπει να αναζητήσει τις δικές της απαντήσεις, με μια έφοδο στο μέλλον, πέρα από μοντέλα που χρεοκόπησαν ή έδειξαν τα όριά τους. Ο σπόρος των αριστερών απαντήσεων βρίσκεται μέσα στην ίδια την κρίση, στις αντιθέσεις που την εξέθρεψαν, στους αγώνες που αυτή πυροδοτεί.
Η εσωτερική αποδιάρθρωση και ο εκτροχιασμός του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού
Αν, όμως, η βαθύτερη αιτία της κρίσης βρίσκεται στον μηχανισμό κεφαλαιακής συσσώρευσης, στους ιδιοτελείς σκοπούς και τα ιδιοτελή κίνητρά της, η βάναυση αναδιανομή εισοδημάτων και εξουσιών που πέτυχαν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές υπέρ του κεφαλαίου, από δεξιές ή κεντροαριστερές κυβερνήσεις, επιτάχυνε την κρίση. Η απορρύθμιση αποχαλίνωσε εντελώς τον μηχανισμό της μεγιστοποίησης του κέρδους. Όμως, η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση των δημόσιων αγαθών σε συνδυασμό με την υπερχρέωση πολλών νοικοκυριών για την κάλυψη βασικών αναγκών τους είναι εκείνος ο παράγοντας που προσδίδει στις κοινωνικές διαστάσεις της κρίσης ιδιαίτερο βάθος, εύρος και διάρκεια. Ο δανεισμός ήλθε να καλύψει το κενό και να λειτουργήσει κατά κάποιον τρόπο ως συμπλήρωμα ή και υποκατάστατο του κοινωνικού κράτους. Η κρίση επομένως αυτή είναι εξαρχής και μια κρίση του κοινωνικού κράτους. Αυτοί είναι μερικοί από τους παράγοντες που οδήγησαν στον εκτροχιασμό και σε μια εκ των έσω αποδιάρθρωση του συστήματος.
Τι είδους διέξοδο από την κρίση πρέπει, λοιπόν, να αναζητήσει η Αριστερά, ώστε αυτή η διέξοδος να ξεκινά από τα σημερινά δεδομένα αλλά και να ανοίγει μια νέα προοπτική;
Με βάση τα όσα αναφέρθηκαν, μια εναλλακτική, από τη σκοπιά των εργαζόμενων τάξεων, διέξοδος από την κρίση πρέπει απαραιτήτως να συνδέεται με μια στρατηγική αποεμπορευματοποίησης και, μέσω αυτής, με την ανάκτηση και διεύρυνση ενός κοινωνικού "δημόσιου χώρου". Πρώτος στόχος πρέπει, επομένως, να είναι η ανάκτηση μιας δημόσιας σφαίρας συλλογικών αγαθών, η στήριξη και η ανάπτυξη αυτής της σφαίρας και η χρησιμοποίησή της ως ένα βασικό υπόβαθρο για την ανασυγκρότηση ολόκληρης της οικονομίας και της κοινωνίας.
Νέα κριτήρια
Για να στηριχτεί, όμως, μια τέτοια πολιτική πρέπει να έχουμε μια παραγωγική βάση η οποία θα μας επιτρέψει να κάνουμε ρεαλιστικό τον στόχο της πλήρους απασχόλησης και να αναβαθμίσουμε την τεχνολογική και οργανωτική "στάθμη" της κοινωνίας, ώστε να γίνει δυνατή η άνοδος της παραγωγικότητας της εργασίας.
Ο στόχος αυτός για διεύρυνση της παραγωγικής βάσης πρέπει να συνδυασθεί εξαρχής και με τη συμβατότητά της με τις αρχές της αειφορίας, την αναζήτηση μιας νέας παραγωγικής εξειδίκευσης, μια στρατηγικής δηλαδή, μέσα από την οποία θα προσδιορίζεται η παραγωγική μας ταυτότητα μέσα σε μια παγκόσμια αγορά που δεν αναγνωρίζει χώρες αλλά μόνο εμπορεύματα, μέσα από την επιδίωξη κάποιου προβαδίσματος στο τεχνολογικό, πολιτιστικό, εκπαιδευτικό, ερευνητικό πεδίο. Τέλος, αυτή η νέα παραγωγική βάση πρέπει να διαμορφώνεται σε σχέση με τις νέες ανάγκες, διότι ο αναγκαίος οικολογικός μετασχηματισμός της πολιτικής δεν είναι μόνον η αλλαγή της ενεργειακής βάσης, αλλά κι ένας νέος τρόπος παραγωγής συνολικότερα, νέα πρότυπα κατανάλωσης, ένας νέος τρόπος ζωής.
Η παραγωγική ανασυγκρότηση, επομένως, συνδέεται άρρηκτα με έναν αναβαθμισμένο ρόλο της παιδείας και της έρευνας καθώς και με την αναδιανομή των εισοδημάτων, αλλά και με τη λειτουργική ανακατανομή των κοινωνικών πόρων υπέρ των νέων προτεραιοτήτων: της παιδείας, της έρευνας, του οικολογικού, του ενεργειακού και του παραγωγικού μετασχηματισμού και των υποδομών που αυτοί απαιτούν.
Άρα, δημόσια αγαθά, δημόσια σφαίρα, πλήρης απασχόληση, αναδιανομή εισοδημάτων και λειτουργική ανακατανομή των δαπανών, νέα παραγωγική βάση με οικολογικούς, κοινωνικούς, τεχνολογικούς, οργανωτικούς μετασχηματισμούς είναι αλληλένδετα στοιχεία μιας εναλλακτικής στρατηγικής για μια νέα οικονομία, για μια Ελλάδα που παράγει και δημιουργεί.
Με ποια οικονομικά υποκείμενα, με ποιους φορείς θα γίνουν αυτά; Είναι προφανές ότι πρέπει να επιλέξουμε και να απευθυνθούμε σε φορείς οι οποίοι, είτε από (καταστατική) υποχρέωση, είτε από ανάγκη, είτε από συμφέρον θα υπηρετήσουν ένα δημοκρατικά καταρτισμένο και συναινετικά διαμορφωμένο σχέδιο.
Σε στρατηγικούς τομείς όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι μεγάλες υποδομές ή η μεγάλη δημόσια επιχείρηση με δυνατότητες διεθνούς συνεργασίας και παρουσίας αποτελεί την κύρια, τη βασική όσο και αναγκαία επιλογή.
Όμως, πρέπει να συζητήσουμε και να αναζητήσουμε μια νέα μορφή δημόσιας επιχείρησης, ένα νέο μοντέλο λειτουργίας της. Σε καμία περίπτωση δεν νομίζω ότι πρέπει να μιλάμε για δημόσιες επιχειρήσεις αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να ξαναγίνουν τα όργια που έγιναν από κομματικούς στρατούς και άλλα τρωκτικά. Το μέτωπο πρέπει να είναι εξαρχής καθαρό. Εξαρχής ένα νέο μοντέλο, το οποίο θα εμπεριέχει τον κοινωνικό έλεγχο, τον εργατικό έλεγχο, τις όποιες δικλείδες ασφαλείας κριθεί ότι μπορούν να διασφαλίσουν το δημόσιο συμφέρον.
Πρέπει, γενικότερα, με τις προτάσεις μας να ξεφύγουμε από το μοντέλο της παλιάς μικτής οικονομίας. Νομίζω ότι εδώ, ως Αριστερά, πρέπει να κάνουμε μια τομή όχι μόνο λόγω των εμπειριών που είχαμε στο παρελθόν, αλλά και για λόγους που αφορούν το μέλλον. Πρέπει να ξανασκεφτούμε τη στρατηγική για τον σοσιαλισμό.
Βλέπουμε τη στρατηγική για τον σοσιαλισμό μέσω ενός κρατικού καπιταλισμού ο οποίος, βαθμιαία διευρυνόμενος, "θα μας πάει" στο σοσιαλισμό; Κάποια συστήματα κατέρρευσαν όχι από την έλλειψη κράτους, αλλά από την υπερτροφία του κράτους. Άρα πρέπει να τα σκεφτούμε αυτά τα θέματα. Διότι μπορεί να λέγαμε και στο παρελθόν ότι εμείς θέλουμε άλλο κράτος ποιοτικά διαφορετικό, αλλά το σχήμα της μικτής οικονομίας παρήγαγε και μια εικόνα της αντίληψής μας για τον σοσιαλισμό ως ένα σύστημα που καθολικεύει τη δομή της κρατικής επιχείρησης, ότι λίγο πολύ αυτό ήταν, τάχατες, ο σοσιαλισμός. Ασφαλώς ο ρόλος του κράτους ήταν και αναγνωρίζεται εκ νέου ως κεντρικός. Όμως το κράτος και η κρατικοποίηση υπό συνθήκες καπιταλισμού δεν είναι κοινωνικά ουδέτερη. Άρα δεν μπορούμε να την απορρίπτουμε a priori, αλλά ούτε να την υποστηρίζουμε παντού και πάντα άκριτα. Από μόνη της, δηλαδή, η κρατικοποίηση δεν συνιστά αριστερή πολιτική, αλλά υπό προϋποθέσεις μπορεί να είναι μέρος και στήριγμα μιας αριστερής πολιτικής, που σε κάθε περίπτωση στόχο της πρέπει να έχει το μετασχηματισμό του ίδιου του κράτους, σύμφωνα με τα νέα κριτήρια της ανάπτυξης.
Πώς μπορούμε να προσεγγίσουμε το θέμα αυτό στις παρούσες συνθήκες;
Σε μια νέα αριστερή προσέγγιση, αυτήν της "μικτής οικονομίας", δεν αρκεί απλώς να υπάρχουν και κάποιες κρατικές επιχειρήσεις, κάποιοι διάσπαρτοι συνεταιρισμοί, κάποια ψήγματα "κοινωνικής" ή "αλληλέγγυας" οικονομίας. Πρέπει όλες αυτές οι "άλλες" μορφές να συγκροτούν οικονομικές δομές, να λειτουργούν με νέα κριτήρια, κίνητρα και σκοπούς, και να συγκροτούν νέες –από την άποψη του περιεχομένου τους– παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις. Αυτές οι μορφές δεν θα επιβληθούν από τα πάνω σχηματικά. Θα αναδεικνύονται ως οι αναγκαίοι φορείς για την ικανοποίηση αναγκών με κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια και όχι με την καπιταλιστική λογική της μεγιστοποίησης του κέρδους.
Νέα οικονομικά υποκείμενα
Αφού η ικανοποίηση των αναγκών απαιτεί την ανάπτυξη ενός τομέα δημόσιων αγαθών, μπορούμε να σκεφτούμε ποιοι φορείς θα παράγουν αυτά τα δημόσια αγαθά, και νομίζω ότι δεν είναι μόνον το κράτος που μπορεί. Μπορούμε να σκεφτούμε διάφορους φορείς, ακόμη και μορφές στις οποίες αναφέρεται ο Μαρξ στον τρίτο τόμο του Κεφαλαίου, μιλώντας για αυτοαναιρέσεις του καπιταλισμού μέσα στον καπιταλισμό, διάφορες μορφές δηλαδή που ο ίδιος ο καπιταλισμός παράγει, αλλά τις οποίες μπορούμε να αξιοποιήσουμε με άλλο περιεχόμενο.
Μπορούν να υπάρχουν φορείς "δημοσίου συμφέροντος" ή "ειδικού σκοπού" που θα έχουν εξωτερικά τη μορφή της επιχείρησης, αλλά η επιχείρηση αυτή θα λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο, με διαφορετικά κριτήρια και σκοπούς. Μπορούν να λειτουργούν με βάση την αρχή "ούτε κέρδη ούτε ζημιές". Μπορούν να έχουν κέρδη που όμως δεν θα είναι οικειοποιήσιμα, δεν θα είναι πηγή πλουτισμού αλλά πηγή διεύρυνσης της παραγωγής, μείωσης του κόστους ή βελτίωσης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών ή αγαθών.
Πρόσφατα, π.χ., ως Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ, κάναμε κάποιες προτάσεις για το τραπεζικό σύστημα. Είπαμε ότι μπορεί να υπάρξει μια τράπεζα στέγης των μισθωτών, μια τράπεζα ειδικού σκοπού για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, η οποία να λειτουργεί με βάση όχι τις υποθήκες αλλά με βάση την εμπιστοσύνη. Μπορούμε, επομένως, να σκεφτούμε κι έναν τομέα όπου ο σκοπός δεν θα είναι το κέρδος, αλλά η ικανοποίηση αναγκών μέσα από διάφορες οικονομικές μορφές μεταβατικού, "υβριδικού" χαρακτήρα.
Πρέπει επίσης να ξανανοίξουμε το κεφάλαιο των συνεταιρισμών με νέους όρους. Στην Κρήτη οι συνεταιριστικές τράπεζες ελέγχουν το 20% της λιανικής τραπεζικής. Στη χώρα μας το 50% του φαρμάκου διακινείται από συνεταιρισμούς των φαρμακοποιών. Είναι καλό αυτό ή κακό; Να ψάξουμε, θέλω να πω, να αξιολογήσουμε τις εμπειρίες. Γιατί δεν θα μπορούσε ένας συνεταιρισμός ναυτικών να διαχειρίζεται ένα πλοίο κρατικής ιδιοκτησίας σε κάποια ακτοπλοϊκή γραμμή; Υπάρχει και το φαινόμενο της απαξίωσης του συνεταιρισμού, κυρίως στον αγροτικό χώρο, λόγω κομματικοποίησης, αλλά τι πρέπει να κάνουμε; Να παραδώσουμε τα πάντα στο κράτος ή την αγορά, ή να αναζητήσουμε τους όρους για την αξιόπιστη αναζωογόνηση των συνεταιρισμών; Πιστεύω ότι πρέπει να κάνουμε το δεύτερο.
Όπως και πρέπει, γενικότερα, ν’ ανοίξουμε το κεφάλαιο των "νέων συλλογικών υποκειμένων". Κάποτε δεν υπήρχαν ούτε συνεταιρισμοί, αλλά βρέθηκαν. Να μιλήσουμε για συνεργατικές μορφές, για νέα συλλογικά υποκείμενα. Να το ψάξουμε πάντως, να ξεκλειδώσουμε τη σκέψη μας. Αφού μιλάμε για χρεοκοπία μοντέλων, είναι καιρός να σκεφτούμε και καινούρια πράγματα.
Τέλος, ποια είναι η παγκόσμια εμπειρία από τις ποικίλες μορφές αυτοδιαχείρισης των εργαζομένων; Έχει κλείσει το κεφάλαιο αυτό ή μπορεί να ξανανοίξει και αυτό με νέους όρους;
Όλες αυτές οι οικονομικές μορφές έχουν βέβαια ένα "μειονέκτημα". Απαιτούν την αναβάθμιση της ταξικής συνείδησης των εργαζομένων και την ενεργητική τους συμμετοχή. Αλλά από τη σκοπιά της Αριστεράς και της προοπτικής, αυτό θα έπρεπε να θεωρείται ως το μεγάλο πλεονέκτημά τους.
Έρχομαι τώρα στη μικρή επιχείρηση. Ο ρόλος τους στην ελληνική οικονομία είναι τεράστιος. Πρέπει όμως να δούμε αυτόν τον χώρο με νέο μάτι, να έχουμε μια συγκροτημένη πολιτική. Ενίσχυσή τους, αλλά υπό ποιους όρους; Πώς θα τις βοηθήσουμε να αντεπεξέλθουν στον σκληρό ανταγωνισμό των πολυεθνικών, να έχουν πρόσβαση στην πληροφόρηση, τις καινοτομίες τις διεθνείς αγορές; Πώς θα συμβάλουμε ώστε αυτός ο χώρος να ενταχθεί στην υπόλοιπη οικονομία "κανονικά" από άποψη εργασιακών, ασφαλιστικών, φορολογικών και περιβαλλοντικών υποχρεώσεων; Είναι ερωτήματα. Δεν μπορούμε όμως να αγνοούμε τον χώρο αυτό, ούτε να στηρίζουμε άκριτα κάθε αίτημά του. Πρέπει να συζητήσουμε και με τον χώρο αυτό μια συγκροτημένη πολιτική, ένα συμβόλαιο εμπιστοσύνης βάσει δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
Μια ανάλογη πολιτική πρέπει να διαμορφώσουμε και για τον επιχειρηματικό τομέα συνολικά, αφού η "επιχειρηματικότητα" δεν είναι ουδέτερη έννοια ούτε υπάρχει ένας και μοναδικός τόπος "επιχειρηματικότητας". Άρα και στο πεδίο αυτό υπάρχει χώρος για μια αριστερή προσέγγιση.
Εννοείται τώρα ότι όλα αυτά θέλουν ένα νέο χρηματοπιστωτικό σύστημα που θα υπηρετεί αυτούς τους στόχους, μια δημόσια διοίκηση που θα προσφέρει πραγματικά δημόσιες υπηρεσίες και βέβαια θέλουν ένα κράτος αναθεμελιωμένο σε νέες κοινωνικές βάσεις, με νέους θεσμούς, με μια νέα σχέση με την κοινωνία και ειδικά με τη δημόσια σφαίρα απέναντι στην οποία θέλουμε να λειτουργεί ως δύναμη στήριξης χωρίς να πνίγει την αυτονομία της. Ας μιλήσουμε, στη φάση αυτή, για ένα κράτος που θα είναι και υποκείμενο αλλά και αντικείμενο το ίδιο αλλαγών.
Δεν θα επεκταθώ περισσότερο, ήθελα κυρίως να δώσω το πνεύμα μιας στρατηγικής που θα μπορούσαμε να διαμορφώσουμε με την έννοια βεβαίως ότι αυτή τη στρατηγική θα αρθρώνεται μέσω συγκεκριμένων "προγραμματικών στόχων", οι οποίοι θα είναι αντικείμενο πάλης, θα είναι δηλαδή στόχοι συσπείρωσης και διεκδικήσιμοι από το κίνημα και όχι απλώς εκφωνήσεις προτάσεων. Πρέπει να δημιουργηθεί ένα μεγάλο κοινωνικό και πολιτικό κίνημα σκέψης και δράσης κι αυτό να είναι ο φορέας της πολιτικής διεξόδου.
Η σοσιαλιστική προοπτική
Τα παραπάνω μπορούν να αποτελέσουν τον πυρήνα μιας εναλλακτικής στρατηγικής για μια νέα οικονομία των αναγκών και των συλλογικών αγαθών. Ποιος θα είναι ο χαρακτήρας αυτής της οικονομίας, ποια η σχέση της με τον σοσιαλισμό;
Βεβαίως η "νέα οικονομία" παραμένει μια μικτή καπιταλιστική οικονομία. Σε σχέση όμως με την παλιά μικτή οικονομία όπως αυτή διαμορφώθηκε στη διάρκεια του 20ού αιώνα είναι ποιοτικά διαφορετική. Δεν στηρίζεται μόνο στο δίπολο ιδιωτικός–κρατικός τομέας, όπου ο πρώτος θα λειτουργεί με καπιταλιστικά κριτήρια και ο δεύτερος με καπιταλιστικά και πελατειακά, αλλά δημιουργεί συνθήκες ανάδειξης και άλλων οικονομικών υποκειμένων, η δράση των οποίων διαμορφώνει νέους τομείς που κινούνται με κριτήρια και στόχους διαφορετικούς και ανταγωνιστικούς προς τη λογική του καπιταλισμού.
Με τον τρόπο αυτό, χωρίς να καταργείται ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός για τη μεγιστοποίηση του κέρδους αναδύεται και ένας άλλος ανταγωνισμός που αφορά τον σκοπό της παραγωγής, τα κριτήρια και τους στόχους της ανάπτυξης, τις αξίες και την ποιότητα της ζωής. Η προτεινόμενη επομένως στρατηγική δεν κατατείνει σε κάποια στάσιμη ισορροπία, αλλά δημιουργεί τους όρους για μια νέα δυναμική που ανοίγει δρόμους και δίνει δυνατότητες να αναδειχθούν νέα οικονομικά και κοινωνικά υποκείμενα με πυρήνα τους τον κόσμο της μισθωτής εργασίας και τον κόσμο της γνώσης και να διεκδικήσουν ρόλο πρωταγωνιστή στο οικονομικό και το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η πορεία και η έκβαση αυτής της δυναμικής θα εξαρτηθεί βέβαια από τους συσχετισμούς δύναμης στα διάφορα επίπεδα.
Όμως, σε κάθε περίπτωση, αυτή η επί της ουσίας εσωτερίκευση των αξιών και των κριτηρίων του σοσιαλισμού στην κοινωνική και την οικονομική ζωή και ο αγώνας για τη νομιμοποίηση στην πράξη, τη στήριξη και την υπεράσπισή τους από τις διαρκείς επιθέσεις των δυνάμεων του κέρδους και της ιδιοτέλειας, όλα αυτά, δημιουργούν μια οργανική σχέση με τη σοσιαλιστική προοπτική, όχι φυσικά ως μια διαδικασία ευθύγραμμη ή εξελικτική, αλλά ως ένα ενιαίο αξιακά πεδίο πάλης για τις άμεσες, τις μεσοπρόθεσμες και τις πιο μακροπρόθεσμες ανάγκες των εργαζόμενων τάξεων και της κοινωνίας.

Ο Γιάννης Δραγασάκης είναι βουλευτής Β΄ Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ.

Το άρθρο αποτελεί επεξεργασμένη μορφή ενός μέρους της προφορικής εισήγησής του, σε εκδήλωση του Ινστιτούτου "Ν. Πουλαντζάς", με θέμα "Παγκόσμια οικονομική κρίση: Υπάρχει αριστερή διέξοδος;".

του Γιαννη Δραγασακη

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Περί βίας: οι απόψεις του Ε. Χομπσμπάουμ

Καλύτερα λοιπόν να κατανοήσουμε τις κοινωνικές χρήσεις της βίας, να μάθουμε άλλη μια φορά να διακρίνουμε τους διάφορους τύπους της βίαιης δραστηριότητας και, πάνω απ' όλα, να φτιάξουμε ή να ξαναφτιάξουμε συστηματικούς κανόνες γι' αυτήν. Τίποτα δεν είναι δυσκολότερο, για ανθρώπους γαλουχημένους μέσα σε μια φιλελεύθερη κουλτούρα, από την πεποίθησή της ότι κάθε βία είναι χειρότερη από τη μη βία σε κάθε κανονικές συνθήκες.

Η λέξη με τα τρία γράμματα έχει την τιμητική της τις τελευταίες μέρες, ωστόσο η συχνότητα με την οποία ακούγεται είναι ευθέως ανάλογη της ασάφειάς της. Η προσέγγιση απέναντι στη βία κυμαίνεται από προσεγγίσεις που τη δικαιολογούν και την ερμηνεύουν, έως την απόλυτη αποδοκιμασία. Στη βάση όλων των προσεγγίσεων βρίσκεται ένα κοινό υπόβαθρο: η υιοθέτηση ηθικών προτύπων που πηγάζουν από τις αξίες του φιλελευθερισμού. Ο Έρικ Χομπσμπάουμ είναι, ως γνωστόν, ένας πολυγραφότατος διανοητής, η σκέψη του οποίου υπερβαίνει τα αυτονόητα. Η θέση του περί επαναπροσέγγισης της βίας ως κοινωνικού φαινομένου έχει ενδιαφέρον σήμερα, που όλοι αναμασάμε γνωστά επιχειρήματα τα οποία εφορμούν από ηθική αφετηρία.
Αφετηρία της σκέψης του Χομπσμπάουμ αποτελεί η παραδοχή ότι, αν δεν ξεκινήσουμε να κάνουμε διακρίσεις μεταξύ των βίαιων συμπεριφορών, δεν θα κατορθώσουμε να τις θέσουμε σε ορθολογικό πλαίσιο και να τις περιορίσουμε εντάσσοντάς τες σε διαδικασίες κοινωνικής μάθησης: "Είναι καιρός να κάνουμε συστηματικότερη αυτή τη διαδικασία εκμάθησης, κατανοώντας τις κοινωνικές χρήσεις της βίας. Μπορεί να νομίζουμε ότι κάθε βία είναι χειρότερη από τη μη βία, σε κανονικές συνθήκες. Πλην όμως, το χειρότερο είδος βίας είναι αυτή που γίνεται ανεξέλεγκτη". Παραθέτω, στη συνέχεια --τροφή για σκέψη περί βίας-- ορισμένα αποσπάσματα από το άρθρο του Χομπσμπάουμ με τίτλο "Οι κανόνες της βίας", τα οποία συνηγορούν στο ότι η έκφραση-καραμέλα "Καταδικάστε τη βία από όπου και αν προέρχεται" είναι τόσο γενικευτική που, στην πραγματικότητα, δεν χρησιμεύει σε τίποτα.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό New Society το 1969 και περιλαμβάνεται στον τόμο με κείμενα του Eric Hobsbawm Επαναστάτες που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες, από τις εκδόσεις Θεμέλιο, σε μετάφραση Πάρι Μπουρλάκη (Το ίδιο κείμενο περιλαμβάνεται και στο E. Hobsbawm Ξεχωριστοί άνθρωποι: αντίσταση, εξέγερση και τζαζ, μετ. Παρασκευάς Ματάλας, Θεμέλιο, Αθήνα 2001).

Δώρα Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη

Oι κανόνες της βίας

Του Ερικ Χομπσμπαουμ

[...] Οι κυρίαρχες ιδέες του φιλελευθερισμού δεν κάνουν διόλου ευκολότερα τα πράγματα [όσον αφορά την κατανόηση του φαινομένου της βίας], εφόσον δέχονται εκ προοιμίου έναν ολότελα εξωπραγματικό διαχωρισμό ανάμεσα στη "βία" ή το "σωματικό εξαναγκασμό" (πράγμα κακό και οπισθοδρομικό), από τη μία, και, από την άλλη, στη "μη βία" ή τον "ηθικό εξαναγκασμό" (πράγμα καλό και τέκνο της προόδου). Φυσικά τα συμμεριζόμαστε αυτά, όπως και άλλες παιδαγωγικές απλουστεύσεις, εφόσον αποτρέπουν τους ανθρώπους από το να βαράνε κατακέφαλα ο ένας τον άλλο, και την αποφυγή αυτών των πραγμάτων την επικροτεί κάθε υγιής και πολιτισμένος άνθρωπος. Πλην όμως, όπως συμβαίνει και με το άλλο γέννημα της φιλελεύθερης ηθικής, την πρόταση ότι "ο εξαναγκασμός δεν λύνει τίποτε", από ένα σημείο και έπειτα η ενθάρρυνση του καλού γίνεται ασύμβατη με την κατανόηση της πραγματικότητας -- δηλαδή με το να παρέχουμε τις βάσεις για να ενθαρρύνεται το καλό.

Τούτο, γιατί αυτό που πρέπει να συλλάβουμε για τη βία ως κοινωνικό φαινόμενο είναι ότι δεν υπάρχει ένα μόνο είδος βίας. Υπάρχουν πράξεις με διαφορετικό βαθμό βιαιότητας, και αυτό συνεπάγεται διαφορετικό ποιόν της βίας κάθε φορά. Όλα τα αγροτικά κινήματα είναι εκδηλώσεις καθαρά σωματικού εξαναγκασμού, αλλά κάποια υπήρξαν ασυνήθιστα φειδωλά στο να χύνουν αίμα, ενώ άλλα εξελίσσονται σε σφαγές, γιατί ο χαρακτήρας και οι σκοποί τους διαφέρουν [...].

Είναι εντελώς άχρηστο να αντιμετωπίζουμε αυτούς τους διαφορετικούς τύπους και βαθμούς βίαιης πράξης ως απαράλλαχτους ουσιαστικά, παρεκτός αν το βλέπουμε ως νομική δικαιολογία για την καταστολή ή ως θέμα σε αγώνες επιχειρηματολογίας, "να μην υποκύπτεις ποτέ στη βία". Όμως, πράξεις με τον ίδιο βαθμό βιαιότητας ενδέχεται να διαφέρουν πάρα πολύ ως προς τη νομιμοποίηση ή τη δικαιολόγησή τους, τουλάχιστον κατά την κοινή γνώμη. Ο μεγάλος καλαβρός ληστής Μουσολίνο, όταν του ζήτησαν να ορίσει τη λέξη "κακό", είπε πως σημαίνει "να σκοτώνεις τους χριστιανούς χωρίς να 'χεις πολύ σοβαρό λόγο".

Οι πραγματικά βίαιες κοινωνίες έχουν πάντοτε πλήρη επίγνωση αυτών των "κανόνων" ακριβώς γιατί η ιδιωτική βία είναι ουσιαστική για την καθημερινή λειτουργία τους. [...] Στην ορεινή Σαρδηνία [...] τα μέλη αντιμαχόμενων οικογενειών που έχουν αποδυθεί σε αλληλοσφαγή θα φρίξουν πραγματικά, αν από κάποια κακοτυχία σκοτωθεί κάποιος παριστάμενος ή κάποιος εκτός του κύκλου. [...] Γιατί λόγου χάρη οι υπέρμαχοι της κατάργησής της θανατικής ποινής, που προφανώς πιστεύουν πως κάθε εκτέλεση είναι απευκταία, να βασίζουν τόσο πολύ την εκστρατεία τους στο επιχείρημα ότι η θανατική ποινή ενίοτε σκοτώνει αθώους [αν όχι επειδή] η θανάτωση ενός "αθώου" προκαλεί ποιοτικά διαφορετική αντίδραση απ' ό,τι η θανάτωση του "ενόχου".

Στις κοινωνίες όπου η βία δεν παίζει πια και μεγάλο ρόλο στη ρύθμιση των καθημερινών σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων και των ομάδων ή η βία έχει γίνει απρόσωπη, ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους είναι ότι αυτές παύουν να αντιλαμβάνονται τέτοιες διακρίσεις. Έτσι διαλύουν ορισμένους κοινωνικούς μηχανισμούς που ελέγχουν τη χρήση του σωματικού εξαναγκασμού [...].

[Σήμερα] η νευρικότητα και η σύγχυση των δημόσιων αρχών, η αναβίωση των φυλακών ασφαλείας από ιδιωτικές επιχειρήσεις και κινημάτων από αυτόκλητους προστάτες της τάξης είναι ικανό τεκμήριο. Από μια άποψη έχουν οδηγήσει σε μια ορισμένη εκ νέου ανακάλυψη της ελεγχόμενης βίας, όπως με την επιστροφή τόσο πολλών αστυνομικών δυνάμεων σε έναν περίεργο μεσαιωνισμό --κράνη, ασπίδες, θώρακες και πάει λέγοντας-- και με την εξέλιξη των διάφορων προσωρινά παραλυτικών αερίων, των ελαστικών σφαιρών κ.λπ.· αυτά που απηχούν όλα τη συνετή άποψη υπάρχουν βαθμοί αναγκαίας ή επιθυμητής βίας μέσα σε μια κοινωνία [...].

Η παραδοσιακή βία υποθέτει ότι ο σωματικός εξαναγκασμός πρέπει να χρησιμοποιείται εφόσον καμία άλλη μέθοδος δεν είναι διαθέσιμη ή αποτελεσματική, και επομένως οι βίαιες πράξεις έχουν σκοπό συγκεκριμένο και εξακριβώσιμο, η δε χρήση εξαναγκασμού είναι ανάλογη με το σκοπό αυτόν. Όμως μεγάλο μέρος της σύγχρονης ιδιωτικής βίας μπορεί άνετα να είναι --και είναι-- μη λειτουργική, και ως εκ τούτου η δημόσια βία παρασύρεται σε τυφλή δράση.

Απέναντι στους πραγματικά μεγάλους και θεσμοθετημένους φορείς του εξαναγκασμού, είτε αυτοί κρατούν τη βιαιότητά τους σε εφεδρεία είτε όχι, η ιδιωτική βία ούτε χρειάζεται να καταφέρει πολλά, ούτε μπορεί. Όταν επομένως εμφανίζεται, τείνει να μετατρέπεται από πράξη σε υποκατάστατο πράξης. [...] για τους αποπροσανατολισμένους περιθωριακούς, για τους αδύναμους και ανυπεράσπιστους φτωχούς, η βία και η ωμότητα --ενίοτε με την άκρως αναποτελεσματική και προσωποποιημένη σεξουαλική μορφή-- είναι το υποκατάστατο της ιδιωτικής επιτυχίας και της κοινωνικής εξουσίας.

[...] Η συμβατική σοφία των φιλελεύθερων ιδεών είναι εντελώς ανίκανη να αντιμετωπίσει, έστω και νοερά [καταστάσεις κοινωνικής έντασης και κατάρρευσης∙ εξ ου και η τάση για υποτροπή σε μια ενστικτώδη συντηρητική αντίδραση, που δεν είναι παρά η άλλη όψη της διασάλευσης της τάξης, την οποία επιδιώκει να τιθασεύσει [...].

Όσοι πιστεύουν ότι επί της αρχής κάθε βία είναι κακή, στη πράξη δεν μπορούν να κάνουν καμία συστηματική διάκριση ανάμεσα σε διαφορετικά είδη βίας, ή να αναγνωρίσουν τα αποτελέσματά τους ούτε σε εκείνους που την υφίστανται, ούτε σε εκείνους που την ασκούν. Το μόνο που είναι πιθανόν να δημιουργήσουν, από αντίδραση, είναι άνδρες και γυναίκες που να θεωρούν κάθε βία καλή, είτε από συντηρητική είτε από επαναστατική άποψη, δηλαδή που να αναγνωρίζουν την υποκειμενική ψυχολογική ανακούφιση που προσφέρει η βία, χωρίς καν μνεία της αποτελεσματικότητάς της. [...] Ο φιλελευθερισμός δεν κάνει καμία διάκριση ανάμεσα στη διδασκαλία των ηπιότερων μορφών του τζούντο και στη διδασκαλία των δυνάμει φονικότερων μορφών του καράτε, ενώ αντίθετα η ιαπωνική παράδοση έχει πλήρη επίγνωση του ότι αυτές προορίζονται να τις μαθαίνουν μόνο όποιοι έχουν επαρκή κρίση και ηθική αγωγή, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούν τη δύναμη για να σκοτώσουν υπεύθυνα. [...]

Καλύτερα λοιπόν να κατανοήσουμε τις κοινωνικές χρήσεις της βίας, να μάθουμε άλλη μια φορά να διακρίνουμε τους διάφορους τύπους της βίαιης δραστηριότητας και, πάνω απ' όλα, να φτιάξουμε ή να ξαναφτιάξουμε συστηματικούς κανόνες γι' αυτήν. Τίποτα δεν είναι δυσκολότερο, για ανθρώπους γαλουχημένους μέσα σε μια φιλελεύθερη κουλτούρα, από την πεποίθησή της ότι κάθε βία είναι χειρότερη από τη μη βία σε κάθε κανονικές συνθήκες. Ασφαλώς και είναι χειρότερη, αλλά δυστυχώς αυτή η αφηρημένη ηθική γενίκευση δεν δίνει καμία καθοδήγηση για τα πρακτικά προβλήματα της βίας στην κοινωνία μας. Ό,τι άλλοτε ήταν χρήσιμη αρχή κοινωνικής βελτίωσης ("να λύνετε τις διαφορές σας ειρηνικά και όχι με πόλεμο", "ο αυτοσεβασμός δεν απαιτεί αιματοχυσία" κ.ο.κ.) μετατρέπεται απλώς σε ρητορεία, ένθεν και κακείθεν. Αφήνει το αυξανόμενο πεδίο της ανθρώπινης ζωής όπου λαμβάνει χώρα η βία δίχως κανόνες και, παραδόξως, χωρίς καν εφαρμόσιμες ηθικές αρχές.

Από την Αυγή

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Δολοφονική επίθεση στη συνδικαλίστρια Κωνσταντίνα Κούνεβα

Επίθεση με καυστικό οξύ στο πρόσωπο, το κεφάλι και τον ώμο της Κωνσταντίνας Κούνεβα πραγματοποίησαν άγνωστοι στις 12 τα μεσάνυχτα της 22-12, που την περίμεναν έξω από το σπίτι της την ώρα επιστροφής από την εργασία της, με αποτέλεσμα η γυναίκα να βρίσκεται έκτοτε στην εντατική και να κινδυνεύει ακόμα να χάσει τη ζωή της, ή να μείνει με βαρύτατη αναπηρία.
Η Κωνσταντίνα είναι γραμματέας του Παναττικού Σωματείου Καθαριστριών και Οικιακών Εργαζομένων, το οποίο είναι ίσως το πιο ζωντανό σωματείο των επισφαλώς εργαζομένων στην Ελλάδα, που αγωνίζεται σκληρά και ηρωικά για την υπεράσπιση των εργαζομένων που βρίσκονται στην πιο σκληρή εκμετάλλευση και τη μεγαλύτερη εργοδοτική τρομοκρατία, και οργανώνει Ελληνίδες και μετανάστριες - κατά κύριο λόγο γυναίκες.

Στη Βουλγαρία ήταν ιστορικός επιστήμονας και στην Ελλάδα ήρθε όταν ο γιος της χρειάστηκε να υποβληθεί σε σοβαρή εγχείρηση. Σήμερα ζει μαζί του (πάει 5η δημοτικού) και με την μητέρα της στα Α. Πετράλωνα.

Αυτός είναι ο λογαριασμός για την οικονομική ενίσχυση της συνδικαλίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα που δέχτηκε την δολοφονική επίθεση με βιτριόλι από τους μπράβους των εργολάβων σαν τιμωρία για τη δράση της ενάντια στην εργοδοτική αυθαιρεσία.

5012 019021 277 Τράπεζα Πειραιώς
DECHEVA ELENA KUEVA KOSTADINKA NIKOLOVA
Να καταθέσουμε την ενίσχυση μας χωρίς δεύτερη σκέψη και τσιγκουνιές. Όχι από το περίσσευμα μας. Ας μας λείψουν τα χρήματα. Είναι θέμα στοιχειώδους ταξικής και κοινωνικής αλληλεγγύης. Είναι δήλωση ότι η εργοδοτική τρομοκρατία ΔΕΝ ΘΑ ΠΕΡΑΣΕΙ.
Οι νονοί της νύχτας και της μέρας θα μας βρουν απέναντι τους!

Ας ενεργοποιήσουμε την κοινωνική και ταξική αλληλεγγύη μας και ας βοηθήσουμε ώστε τουλάχιστον η Κωνσταντίνα να μην έχει να ανησυχεί για τα λεφτά. Έχει εκατοντάδες άλλα πράγματα να απασχολούν αυτήν την οικογένεια και τις συναδέλφισσες της.

Όμως ας μην νομίζουμε ότι βάζοντας μερικά χρήματα κάναμε το χρέος μας.
Η απάντηση πρέπει και θα δοθεί στους δρόμους, στους εργασιακούς χώρους και τα σωματεία.
Χρειάζεται έμπρακτη αλληλεγγύη και δράση και όχι δάκρυα.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Δεν θα πληρώσουμε εμείς τη κρίση τους! Οι άμεσοι στόχοι πάλης του ΣΥΡΙΖΑ

Όλες οι δυνάμεις της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, μέσα κι έξω απ’ τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι ανάγκη να αναλάβουν το ρόλο και τις ευθύνες τους, συσπειρώνοντας στις γραμμές τους τις κοινωνικές δυνάμεις που πλήττονται. Να στηρίξουν τις κοινωνικές αντιστάσεις, ενθαρρύνοντας τις εργατικές και νεολαιίστικες διεκδικήσεις, συμβάλλοντας σε πρωτοβουλίες σε τοπικό και κλαδικό επίπεδο για την ανάπτυξη των αγώνων.

Για τη Ριζοσπαστική Αριστερά και τον ΣΥΡΙΖΑ κανένα σχέδιο μετασχηματισμού της κοινωνίας δεν μπορεί να προχωρήσει απ΄τα πάνω αν δεν στηρίζεται στην οργάνωση και τους αγώνες των εργαζόμενων.

Διαβάστε (σε μορφή pdf) τα 15 σημεία - στόχους πάλης του ΣΥΡΙΖΑ

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Οι κοινωνικές εκρήξεις που έρχονται.

Το μυωπικό πολιτικό μας σύστημα δεν ασχολείται με τα πραγματικά προβλήματα. Περιορίζεται να ψάχνει εξιλαστήρια θύματα όταν η οργή βγει στους δρόμους. Αν όμως δε σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος, η οικονομική κρίση θα βαθύνει και η κοινωνική κρίση θα πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Στην περίπτωση αυτή η κοινωνική έκρηξη που ζήσαμε, ίσως αποδειχθεί το προοίμιο όσων πρόκειται να συμβούν. Και δε θα ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ γι’ αυτό.

Η καταιγίδα που λέγαμε ότι έρχεται (βλέπε «Έθνος» 12/10/08) φτάνει. Και παίρνει τη μορφή ενός φαύλου κύκλου.

Οι τράπεζες, για να αντιμετωπίσουν τα δικά τους προβλήματα, περικόπτουν τα δάνεια προς τις επιχειρήσεις και κάνουν τους όρους δανεισμού πιο αυστηρούς. Αυτό παγώνει την αγορά. Οι συναλλαγματικές δεν εξοφλούνται. Οι συμφωνίες δεν τηρούνται. Οι επενδύσεις αναστέλλονται. Πολλές επιχειρήσεις μένουν από ρευστό. Αν η κρίση, όπως όλα δείχνουν, διαρκέσει επί μακρόν, οι απολύσεις και το κλείσιμο επιχειρήσεων ενδέχεται να πάρουν τη μορφή χιονοστιβάδας.

Αυτό, με τη σειρά του, δυσκολεύει την εξυπηρέτηση των δανείων από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αυξάνει τα επισφαλή δάνεια. Χειροτερεύει την οικονομική θέση των τραπεζών. Οδηγεί έτσι σε περαιτέρω περιστολή των δανείων κ.ο.κ.
Αυτός ο φαύλος κύκλος θα μπορούσε να σπάσει στο πλαίσιο μιας κοινής πανευρωπαϊκής στρατηγικής, που όμως δεν υφίσταται. Η ΟΝΕ είναι θεσμικά ανάπηρη και οι συντηρητικές ηγεσίες της Ε.Ε. δεν έχουν την πολιτική βούληση να καλύψουν, έστω και τώρα, το θεσμικό και πολιτικό κενό.
Με το δεδομένο αυτό, τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα. Όμως, και πάλι αυτός ο παγιδευτικός φαύλος κύκλος μπορεί να σπάσει με μια άλλη λειτουργία των τραπεζών.

Η κρίση αυτή μας επιβάλει να δούμε επιτέλους μια ξεχασμένη αλήθεια. Κι αυτή είναι ότι ακόμη και υπό συνθήκες καπιταλισμού, οι τράπεζες, ανεξάρτητα από το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη βασική τους αποστολή – την πίστη- επιβάλλεται να λειτουργούν ως οργανισμοί κοινής ωφέλειας και όχι ως συνήθεις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Μόνον έτσι οι τράπεζες μπορούν να λειτουργήσουν αντι -υφεσιακά, προς όφελος της πραγματικής οικονομίας, των επενδύσεων και της απασχόλησης.

Η κοινωνικοποίηση λοιπόν της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος, θα μπορούσε να σπάσει το φαύλο κύκλο. Αλλά τη λύση αυτή ούτε η ΝΔ ούτε το ΠΑΣΟΚ, αλλά - παραδόξως - ούτε το ΚΚΕ τη στηρίζουν.
Το μυωπικό πολιτικό μας σύστημα δεν ασχολείται με τα πραγματικά προβλήματα. Περιορίζεται να ψάχνει εξιλαστήρια θύματα όταν η οργή βγει στους δρόμους. Αν όμως δε σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος, η οικονομική κρίση θα βαθύνει και η κοινωνική κρίση θα πάρει εκρηκτικές διαστάσεις. Στην περίπτωση αυτή η κοινωνική έκρηξη που ζήσαμε, ίσως αποδειχθεί το προοίμιο όσων πρόκειται να συμβούν. Και δε θα ευθύνεται ο ΣΥΡΙΖΑ γι’ αυτό.

άρθρο του Γιάννη Δραγασάκη στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ»

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Ο νομάρχης τι απαντά;

Στα ψιλά της τοπικής εφημερίδας "ΕΜΠΡΟΣ", δημοσιεύτηκε προχθές επιστολή του Οικονομικού μετανάστη Ηλία Γκούγκου σχετικά με την άρνηση εφαρμογής από το Νομάρχης Λέσβου κ. Παύλο Βογιατζή δύο δικαστικών απόφασεων που υποχρεώνουν τη Ν.Α. Λέσβου να πληρώσει στον παθόντα 84.446 ευρώ και πέντε χρόνια τόκους.

Το θέμα είναι αρκατά σοβαρό και η μέχρι τώρα σιωπή του Νομάρχη Λέσβου προκαλεί ερωτηματικά. Ο κ. Βογιατζής οφείλει να δώσει συγκεκριμένη απάντηση στη καταγγελία και να εξηγήσει γιατί μέχρι τώρα αρνείται να εφαρμόσει δύο δικαστικές αποφάσεις, που δικαίωσαν τον κ. Ηλία Γούγκου.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Σύννεφο με παντελόνια

Δυστυχώς, πολλά απ' όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν μάλλον συνέτειναν στην προσπάθεια να κρυφτούν κάτω από το χώμα τα προβλήματα που θέτει στις κοινωνίες μας αυτή η εξέγερση των νέων. Απροσδόκητη φωτεινή εξαίρεση, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, που διατύπωσε με τον δικό του τρόπο πράγματα που δεν τόλμησαν ν' αγγίξουν τα κόμματα εξουσίας και τα ΜΜΕ

Είμαστε μάρτυρες μιας κοινωνικής έκρηξης που εκδηλώνεται με, εξαιρετικά βίαιες σε κάποιες στιγμές, αντιδράσεις. Οι αντιδράσεις αυτές, από τη μαζικότητα και την έντασή τους, φαίνεται να υποδεικνύουν ένα δυσδιάκριτο "κοινωνικό γεγονός", για να χρησιμοποιήσω μια έννοια που δεν εντάσσεται κατά κανέναν τρόπο στη θεωρητική παράδοση της Αριστεράς. Αυτό το "πράγμα" που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας εκφράζει αντιφατικές αλλά, παραδόξως, αλληλοσυμπληρούμενες εικόνες του κόσμου, αδιέξοδα και προσδοκίες, ελπίδες και διαψεύσεις.

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για τα γεγονότα που ακολούθησαν τον φόνο του νεαρού Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Δυστυχώς, πολλά απ' όσα γράφτηκαν και ειπώθηκαν μάλλον συνέτειναν στην προσπάθεια να κρυφτούν κάτω από το χώμα τα προβλήματα που θέτει στις κοινωνίες μας αυτή η εξέγερση των νέων. Απροσδόκητη φωτεινή εξαίρεση, ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος, που διατύπωσε με τον δικό του τρόπο πράγματα που δεν τόλμησαν ν' αγγίξουν τα κόμματα εξουσίας και τα ΜΜΕ:

"Οι βιαιότητες, οι βανδαλισμοί, οι καταστροφές, οι λεηλασίες και οι εμπρησμοί τραυματίζουν βάναυσα την ψυχή και το σώμα της πατρίδας μας. Βεβαίως, η εύκολη λύση είναι να περιοριστούμε σε καταδικαστικά και επικριτικά σχόλια, επιρρίπτοντας όλη την ευθύνη σε όσους υπερέβησαν τα όρια της εύλογης διαμαρτυρίας. [...] Τα παιδιά μας δεν είναι εξαγριωμένα χωρίς λόγο. [...] Η νεολαία νοιώθει όχι μόνο το ασφυκτικό παρόν που φτιάξαμε εμείς οι φυσικοί ή θεσμικοί γονείς τους, αλλά, κυρίως, καταγγέλλει την υποθήκευση, αν όχι την κλοπή, και την καταστροφή του μέλλοντός της. [...] Όμως, πώς να καταδικάσεις τον αδικημένο για τα λάθη του, αν δεν αναζητήσεις πρώτα τρόπους και λύσεις που να δίνουν ελπίδα και να προσκαλούν σε αξιοποίηση των δυνάμεων, που τώρα σπαταλιούνται στην εκτόνωση της πικρίας και της απογοήτευσης, συμβάλλοντας εν τέλει στο περαιτέρω ρήμαγμα της ήδη παραπαίουσας, ηθικώς, πολιτικώς και κοινωνικοοικονομικώς πατρίδας μας;".

Δεν "συνοδοιπορεί", ασφαλώς, με την Αριστερά ο αρχιεπίσκοπος. Νιώθει, ωστόσο, την ανάγκη να αρθρώσει τα ερωτήματα που είναι στο στόμα κάθε μέλους του "πληρώματος" της εκκλησίας και κάθε πολίτη.

Ο Συνασπισμός και ο ΣΥΡΙΖΑ, χώροι που κατεξοχήν και από παράδοση είναι απέναντι στις πράξεις ατομικής βίας και τυφλών καταστροφών, είπαν σε όλους τους τόνους πως, μας αρέσουν ή δεν μας αρέσουν αυτά που γίνονται, έχουμε εδώ να κάνουμε με ένα φαινόμενο που, πριν απ' όλα, χρειάζεται να το ερμηνεύσουμε. Δεν ήταν "θέλημα Θεού" ο φόνος του εφήβου.

Δεν ήταν "εκ Θεού δοκιμασία" η έκρηξη της νεολαίας. Είμαστε απέναντι στις πράξεις ατομικής βίας, δεν υπάρχει ωστόσο κοινωνική έκρηξη που να γίνεται με τα μπαμπάκια, με το "σεις" και με το "σας". Η εξέγερση φέρνει και φωτιές, και βία, και καταστροφές. Η εξέγερση όμως μπορεί να οδηγεί και στον αναστοχασμό. Πάντα υπάρχει η επόμενη μέρα. Και το μέλλον διαρκεί πολύ.

Οι μηχανισμοί της εξουσίας και οι σκουριές του παρελθόντος, μέσα στην πλήρη ανικανότητά τους να κατανοήσουν τα καθέκαστα, φορτώνουν τη νεανική εξέγερση στον Συνασπισμό και τον ΣΥΡΙΖΑ. Μας καλούν να "αποκηρύξουμε μετά βδελυγμίας" το τσουνάμι, όπως το έγραψε ο Γ. Φουρτούνης. Ο διανοητικός αυτοματισμός του κόσμου της συντήρησης συμπυκνώνεται σε δηλώσεις πολιτικών ή επιστολές "οργανικών διανοουμένων" που καταγγέλλουν τον "φετιχισμό της σπασμένης βιτρίνας", την "απογοητευμένη και ανερμάτιστη νεολαία", το "ακαδημαϊκό προλεταριάτο, που απελπισμένο τείνει σε ακραίες, μανιχαϊκές ιδεολογίες" και "κάθε είδους αναρχικούς [που] είναι οι απόστολοι του μηδενισμού, του φθόνου και της μνησικακίας και καταστρέφουν τις αξίες του πολιτισμού".
Δεν μοιάζει ανερμάτιστη η νεολαία. Μέσα σε δυο-τρεις μέρες, τα δεκαπεντάχρονα και τα εικοσάχρονα παιδιά ξέκοψαν από τους χουλιγκανισμούς. Βρήκαν δικούς τους τρόπους οργάνωσης, έκφρασης και διαμαρτυρίας. Τρόπους ειρηνικούς, που προβοκάρονται κάθε στιγμή, με απίστευτη βία, από το κράτος και τις δυνάμεις καταστολής για να ανταποδώσουν τη βία και να σβηστεί το νόημά τους. Μέσα σε δυο-τρεις μέρες, τούτο το κίνημα, μοιράζοντας ακόμη και λουλούδια στους "μπάτσους", έσπασε την τρομοκρατία στους δρόμους και πρόβαλε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο διεκδικήσεις που πρέπει και μπορούν να γίνουν εφικτά αιτήματα εκδημοκρατισμού και προοδευτικής μεταρρύθμισης.
Καθώς το έγραψε ο Π. Κοροβέσης την περασμένη Κυριακή, "η κυβέρνηση δείχνει να μην έχει καταλάβει τίποτα από όλα αυτά. Τα καταστήματα θα αποκατασταθούν, τα σχολειά θα ξαναλειτουργήσουν και θα μείνει μόνο το πένθος για τον Αλέξη που μπορεί να γίνει ένα καινούργιο σύμβολο της νεολαίας. Οι αιτίες που δημιούργησαν αυτή την κατάσταση θα παραμένουν ανέπαφες, αν δεν υπάρξει μια άλλη πολιτική".

Τούτα τα παιδιά στις διαδηλώσεις είναι ένα "σύννεφο με παντελόνια", καθώς το έγραφε ο ποιητής. Κι η αμηχανία που δημιουργεί η δράση τους ίσως και να μπορεί να μπολιάσει τη σκέψη μας. Για να υπάρξει μια άλλη πολιτική, είναι η ώρα ο θυμός και το πένθος να γίνουν διεκδίκηση.

Του Νίκου Θεοτοκά, διδάσκοντα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Από την Αυγή.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Μικρές επιχειρήσεις και μεγάλα καταστήματα.

Η οικονομία των νησιών μας χαρακτηρίζεται από το μικρό μέγεθος. Οι μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν, αποτελούν, ανάμεσα στα άλλα και στοιχείο του νησιωτικού πολιτισμού.

Η βίαιη είσοδος των μεγάλων πολυ - καταστημάτων, δεν θα έχει μόνο σαν αποτέλεσμα τον αφανισμό των μικρών επιχειρήσεων, κάτι που θα οδηγήσει μακροχρόνια και στην αύξηση της ανεργίας. Θα έχει σαν αποτέλεσμα και την εξαφανίση ενός στοιχείου του τοπικού πολιτισμού μας.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Για τη παραπομπή δημοσιογράφου τοπικής εφημερίδας στο αυτόφωρο.

Με ανησυχία πληροφορηθήκαμε την σύλληψη και παραπομπή, με τις διαδικασίες του αυτοφώρου, δημοσιογράφου τοπική εφημερίδας.

Η σύλληψη έγινε με εισαγγελική εντολή μετά από μήνυση που υπέβαλλαν τέσσερις από τους έξι κατηγορούμενους υπόθεσης ξυλοδαρμού και εξύβρισης πολιτών στο Μόλυβο. Η δημοσιοποίηση, του εναντίον τους κατηγορητηρίου, θεωρήθηκε ως «δυσφήμιση και προσβολή της προσωπικότητας τους καθώς επίσης και παραβίαση προσωπικών τους δεδομένων.»

Μας είναι ακατανόητες οι σκοπιμότητες που μπορεί να εξυπηρετεί, ιδιαίτερα αυτή τη περίοδο, αυτή η κίνηση, που αποτελεί μια κραυγαλέα περίπτωση ποινικοποίησης του δημοσιογραφικού λειτουργήματος.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Μια ιστορία με ... προϊστορία

Πάγκαλος στην Ελευθεροτυπία: "Να μας πουν γιατί το κάνουν. Τα πανό στην Ακρόπολη και οι άλλες αθλιότητες μυρίζουν ΣΥΡΙΖΑ τόσο έντονα, όσο μια φτηνή κολόνια σε μια «κατάλληλη» κυρία. Δεν ξέρω τι ακριβώς θέλουν να διαπράξουν ο κ. Αλαβάνος και ο κ. Τσίπρας, αλλά θα ήθελα να μας λεχτεί επιτέλους το μήνυμα για να ξέρουμε και εμείς τι θα κάνουμε."

Ακούγονται φαιδρότητες: όπως λ.χ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ συνεννοείται κρυφά με τους αναρχικούς ή τέλος πάντων τους φορείς αυτού του ιδιότυπου αντάρτικου πόλης – όπως ακριβώς στα 1946-1947 το τότε ΚΚΕ βρισκόταν σε συνεννόηση με τους αντάρτες, στα βουνά.
Ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «είναι ομπρέλα» - δίνει κάλυψη, δηλαδή – σε κοινούς ποινικούς εγκληματίες. Ότι πίσω από τα επεισόδια κρύβονται και πράκτορες ξένων δυνάμεων – άρα ο ΣΥΡΙΖΑ καλύπτει και αυτούς.
Όμως όλες τούτες οι φαιδρότητες δεν είναι παρά ο παραδοσιακός ελληνικός αντικομμουνισμός, ξαναζεσταμένος.

Σερβιρισμένος μάλιστα, αυτήν την φορά, ακόμη και από την γραμματέα του ΚΚΕ.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Πρόβες υπουργικών κοστουμιών

Δεν είναι μόνο στη ΝΔ που δεν έχουν αντιληφθεί τίποτα από το βάθος της κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα.

Ιδια και χειρότερη είναι η κατάσταση πολιτικής αφασίας στο ΠΑΣΟΚ, όπου όλοι βρίσκονται μέσα στην... τρελή χαρά! Βλέπουν ότι εντελώς ξαφνικά και χωρίς αυτοί να κάνουν τίποτα ο Καραμανλής χάνει την εξουσία, οπότε ήδη κάνουν πρόβες στα... υπουργικά κοστούμια τους! Δεν τους ενδιαφέρει τίποτε άλλο. Η κοινωνική έκρηξη των νέων δεν τους έχει αγγίξει καθόλου, ούτε αναζητούν λύσεις για διεξόδους από την εκρηκτική κατάσταση.
Νομίζουν ότι η κρίση θα έχει τελειώσει, όταν αυτοί θα πάρουν την εξουσία.

Βαθιά είναι νυχτωμένοι...

Γιώργος Δελαστίκ από το ΕΘΝΟΣ

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Μια συζήτηση στο Πάρκο

Μια αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση είχαμε εχτές το βράδυ στο καφέ Πάρκο. Σε μια κατάμεστη αίθουσα, δεκάδες μέλη και φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ για περίπου 3 ώρες, παρέα με τον Θανάση Αλεξίου, τον Στράτο Γεωργούλα και τον Μιχάλη Ψημίτη προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε την περίοδο που ζούμε, μια περίοδος που σημαδεύεται από την εξέγερση της νεολαίας.

Τα βασικά σημεία αυτής της συζήτησης θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

Σήμερα βρίσκονται υπό αμφισβήτηση οι μηχανισμοί κοινωνικού έλεγχου, ενώ εκφράζονται μια σειρά από αιτήματα σε διαταξική βάση Είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα
Εχει ανοίξει ένας κύκλος διαμαρτυρίας που ξεκίνησε από τις φυλακές, συνεχίστηκε με την απεργία πείνας των μεταναστών στα Χανιά Ο ξεσηκωμός της νεολαίας είναι η τρίτη φάση, ενώ και η πρόσφατη βίαιη αντίδραση των Ρομά στο Ζεφύρι μπορεί να ενταχθεί σε αυτόν το κύκλο.
Μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικό κίνημα, από την στιγμή που υπάρχουν και όλες οι προϋποθέσεις που το διακρίνουν, δηλαδή, η συλλογικότητα, η συγκρουσιακότητα και η ρήξη μα τα όρια της συμβατότητας του συστήματος.
Ταυτόχρονα έχουμε σε εξέλιξη μια προσπάθεια απονομιμοποιησής του στις συνειδήσεις του λαού, που εκφράζεται τόσο από την κυβέρνηση τα ΜΜΕ, αλλά -δυστυχώς και από ένα κομμάτι της Αριστεράς.
Αυτό που σήμερα χρειάζεται αυτό το κίνημα είναι συνδρομή στους προβληματισμούς του και η έμπρακτη έκφραση της αλληλεγγύης μέσα και με τη δημιουργία πολιτικών ευκαιριών, όχι όμως υποκατάστασης.

Σχετικό κείμενο: ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΔΡΑΣΗ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ: ΜΙΑ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Η βία του αποκλεισμού

Κατηγορήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ πως αυτός υποκινεί τα πάντα. Αυτό με μια άλλη ανάγνωση θα μπορούσε να ήταν και μια πολιτική φιλοφρόνηση, αν δεν ήταν παραλογισμός. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τέτοια δύναμη στη νεολαία, αυτό θα σήμαινε πως στους ενήλικες θα είχε ποσοστά κόμματος εξουσίας. Οπότε, σύμφωνα με αυτή τη λογική, γιατί να μην έπαιρνε την εξουσία και να κάνει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα επιφέρουν την κοινωνική γαλήνη και την ανάπτυξη της χώρας με μια ορθολογιστική πολιτική που θα έχει κέντρο τον άνθρωπο και την ευτυχία του και όχι το κέρδος.

Και ξαφνικά οι δρόμοι της Αθήνας έγιναν χαρούμενοι και γιορταστικοί.
Οχι φυσικά για τις θλιβερές γιορτές του καταναλωτισμού, που μετατρέπουν όλες τις χριστιανικές πρωτεύουσες του κόσμου σε μια «Νέα Υόρκη» με αρχηγό έναν ανύπαρκτο Αϊ-Βασίλη, που κάνει διαφήμιση της COCA-COLA. Και δικαιολογημένα, μια που η ίδια τον επινόησε (έχουμε γράψει και παλιότερα γι' αυτό). Η γηρασμένη και βρώμικη τσιμεντούπολη έγινε ξαφνικά νέα, γιατί η νεολαία της κατέβηκε στους δρόμους για να διεκδικήσει το μέλλον της.

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν ξέρουμε τι έγινε χθες στις άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, ημέρα δράσης της νεολαίας ενάντια στην καταστολή και υπέρ εκπαιδευτικών και εργασιακών μεταρρυθμίσεων. Και ας μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα έχει μια ακόμα πρωτιά στην Ε.Ε. Περίπου ο ένας από τους τρεις τυχερούς που έχει δουλειά, δουλεύει παραπάνω από 48 ώρες την εβδομάδα.

Οι προφητείες είναι δουλειά των προφητών. Εμείς οι κοινοί θνητοί μπορούμε να υποθέσουμε πως η Ε.Ε. δεν θα έχει εύκολες μέρες στο άμεσο μέλλον. Γιατί τα προβλήματα που έχουν οι νέοι της Ελλάδας τα έχουν και οι υπόλοιποι νέοι της Ευρώπης, άσχετα αν είναι σε άλλη κλίμακα. Η κατάργηση των συνόρων στην Ευρώπη έφερε πολλά ευρωπαϊκά προϊόντα στη χώρα μας. Εκτός από νόμους και αγαθά έφερε και μορφές πάλης, που ήταν άγνωστες σε μας. Η βία, οι καταστροφές και οι λεηλασίες που ξέσπασαν αμέσως με τη δολοφονία του έφηβου πολίτη, είναι βία του αναπτυγμένου κόσμου. Τα είδαμε στο Λος Αντζελες, στα παρισινά προάστια και σε άλλες πόλεις. Με μια προσέγγιση αυτά τα επεισόδια θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως ένας βίαιος εξευρωπαϊσμός μας.
Αυτές τις μέρες είχα την ευκαιρία να κουβεντιάσω με κορίτσια και αγόρια, ή για το ποιητικότερο, λυγερές και άγουρους, δηλαδή στην ηλικία του Αλέξη. Κάποιοι από αυτούς με ρώτησαν αν ήξερα τη γιαγιά ή τον παππού τους. Κάποια ονόματα τα θυμήθηκα από την εποχή του «ένα ένα τέσσερα» και του «δεκαπέντε τα εκατό» της δεκαετίας του '60. Κοντά μισός αιώνας με τα ίδια προβλήματα. Με τη διαφορά πως τότε υπήρχε ελπίδα, πιστεύαμε πως το αύριο θα είναι καλύτερο, ενώ για τους σημερινούς νέους δεν είναι θέμα καλού ή κακού αύριο. Απλά δεν υπάρχει. Μπροστά τους μια μαύρη τρύπα.

Κατηγορήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ πως αυτός υποκινεί τα πάντα. Αυτό με μια άλλη ανάγνωση θα μπορούσε να ήταν και μια πολιτική φιλοφρόνηση, αν δεν ήταν παραλογισμός. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τέτοια δύναμη στη νεολαία, αυτό θα σήμαινε πως στους ενήλικες θα είχε ποσοστά κόμματος εξουσίας. Οπότε, σύμφωνα με αυτή τη λογική, γιατί να μην έπαιρνε την εξουσία και να κάνει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που θα επιφέρουν την κοινωνική γαλήνη και την ανάπτυξη της χώρας με μια ορθολογιστική πολιτική που θα έχει κέντρο τον άνθρωπο και την ευτυχία του και όχι το κέρδος. Αν θέλουμε να ψάξουμε κάποιο βασικό υποκινητή αυτών των γεγονότων, θα πρέπει να τον αναζητήσουμε στο υπάρχον σύστημα, που έχει κάνει μοναδικό και αληθινό θεό το κέρδος. Εχει μάλιστα και μοναστήρια γι' αυτή τη δουλειά.

Κατηγορήθηκαν ακόμα και οι Αναρχικοί συλλήβδην. «Κουκουλοφόροι», «Γνωστοί Αγνωστοι», «Αντικοινωνικά Στοιχεία» κ.λπ. Ελάχιστα γράφτηκε στον Τύπο πως αντιεξουσιαστές προσπάθησαν να εμποδίσουν ακραίες καταστάσεις και ελάχιστοι πρόσεξαν πως ο χώρος του αναρχισμού έχει πολιτική σκέψη, έστω αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς μαζί τους. Το σημαντικό είναι αλλού. Οι διαθέτοντες πολιτική σκέψη μπορούν να κουβεντιάσουν αναμεταξύ τους, να αποφασίσουν για κάποια πολιτική δραστηριότητα και να πάρουν μια απόφαση δημοκρατικά, σε κάποια γενική συνέλευση.
Το έχουμε ξαναγράψει, καλό είναι να το ξαναθυμίσουμε. Ολοι οι κλασικοί θεωρητικοί του Αναρχισμού, που ποτέ δεν συμφώνησαν μεταξύ τους, έκαναν αναφορά στη βία. Αλλά αυτή η βία είχε μια πολιτική στόχευση. Δεν ήταν ποτέ τυφλή και φονταμενταλιστική. Παράλληλα, υπήρχαν και οι πασιφιστές αναρχικοί και εκεί οι μελετητές κατατάσσουν τον Τολστόι, τον Γκάντι, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που δεν ξέρω αν έχουν οπαδούς στην Ελλάδα, αλλά ίσως να γίνουν κάποτε θεωρητικές αναφορές του ΣΥΡΙΖΑ.

Ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο του Περικλή Κοροβέση από την Ελευθεροτυπία της 19-12-2008.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Τα πλοία που δεν φεύγουν...

Για μια ακόμα φορά η Λήμνος και ο Αι Στράτης έμειναν χωρίς πλοία. Για άλλη μια φορά το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και "Νησιωτικής Πολιτικής" ανακοίνωσε νέα δρομολόγια.
Μια ακόμα εκδήλωση της "κρίσης του συστήματος μεταφορών" που εδώ και δεκαετίες έχει πλήξει τα νησιά μας.

Εμείς δεν θα κουραστούμε να το φωνάζουμε: "Το σύστημα μεταφορών που διαμορφώθηκε δεν εξυπηρετεί τους κατοίκους των νησιών μας, δεν εξυπηρετεί τους επισκέπτες, δεν εξυπηρετεί τις εμπορευματικές μεταφορές, δεν εξυπηρετεί την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του νησιωτικού χώρου τόσο σε σχέση με την ηπειρωτική χώρα όσο και ενδονησιωτικά δημιουργώντας μεγάλες ανισότητες μεταξύ των πολιτών. Με αυτή την έννοια πρέπει να επαναπροσδιοριστεί και να επανασχεδιαστεί."

Και είμαστε οι μόνοι που έχουμε καταθέσει ένα ολοκληρωμένο και ρεαλιστικό πλαίσιο προτάσεων.
Σχετική ερώτηση στη Βουλή: Τα νησιά Λήμνος και Άγιος Ευστράτιος αποκλεισμένα ακτοπλοϊκά

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Το δουλειά έχει η αλεπού στο παζάρι;

Μέλη του "Frontex", του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκονται αυτές τις μέρες στη Μυτιλήνη και πραγματοποιούν έρευνα στο Κέντρο Κράτησης Προσφύγων στην Παγανή.

Την καταγγελεία αυτή την έκανε η "Συνύπαρξη" , που σημειώνει ότι "σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, κατά τις οποίες Βρετανοί αξιωματικοί συνοδευόμενοι από Ιρανό μεταφραστή γνώστη και της αραβικής γλώσσας, βρίσκονται εδώ και μέρες στη Μυτιλήνη, επισκέπτονται καθημερινά τον καταυλισμό μεταναστών - προσφύγων της Παγανής και ζητούν απ τους κρατούμενους να απαντούν ενυπογράφως σε ερωτηματολόγιά τους. Σε ερωτήσεις κρατουμένων από ποια υπηρεσία ή οργάνωση προέρχονται, άφησαν να εννοηθεί ότι εκπροσωπούν την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, που όμως από κανέναν δεν επιβεβαιώθηκε. Έτσι φόρεσαν στη συνέχεια περιβραχιόνια της "FRONTEX" ("FRONTEX" είναι η Ευρωπαϊκή στρατιωτική δύναμη, που έχει συγκροτηθεί για την ασφάλεια των συνόρων)».

Είναι ένα σοβαρό θέμα για το οποίο ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Φώτης Κουβέλης, κατέθεσε εχτές κιόλας σχετική ερώτηση στη βουλή

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια!

Ολο το προηγούμενο διάστημα συκοφαντούσαν δεξιά και αριστερά το ΣΥΡΙΖΑ γιατί ψήφισε δήθεν την οδηγία της Ε.Ε. για το 65ώρο.

Ομως το ψέμα έχει κοντά ποδάρια. Σε χτεσινή του ανακοίνωση το γραφείο τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ, αναφέρει: "Αυτό που καταψήφισε (σημ. το ευρωκοινοβούλιο) είναι η πρόταση του KKΕ και της GUE να απορριφθεί αυτό το αντεργατικό έκτρωμα στο σύνολό του, καθώς και οι τροπολογίες που ανέτρεπαν αντιδραστικές αλλαγές."

Στην ίδια μοίρα ΚΚΕ και GUE, χωρίς να εξηγεί τί ειναι η GUE (Ευρωομάδα της Αριστεράς όπου συμμετέχει και το ΚΚΕ και ο ΣΥΝ).
Και φυσικά το ΚΚΕ κατάπιε τις ψευδολογίες κατά του ΣΥΡΙΖΑ που έλεγε δύο μήνες τώρα.
ΤΟ ΨΕΜΜΑ ΟΜΩΣ ΕΧΕΙ ΚΟΝΤΑ ΠΟΔΑΡΙΑ.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Χωρίς λόγια....

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

Γαλλία: Πάνω από εκατό χιλιάδες νέοι στους δρόμους κατά της κυβέρνησης

Πάνω από 120 χιλιάδες μαθητές διαδήλωσαν χθες στις μεγάλες πόλεις της Γαλλίας κατά της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Σαρκοζί. Και αυτό παρά το γεγονός ότι ο υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε πως η μεταρρύθμιση "θα επανεξεταστεί από το μηδέν". Ο φόβος του "ελληνικού συνδρόμου" ανάγκασε τον Σαρκοζί να κάνει πίσω...

Πάνω από 127.000 νέοι διαδήλωσαν χθες σε όλη τη Γαλλία για να διαμαρτυρηθούν κατά του σχεδίου μεταρρύθμισης του Λυκείου, που προωθούσε η κυβέρνηση. Οι χθεσινές διαδηλώσεις έγιναν παρά το γεγονός ότι αναπάντεχα τη Δευτέρα ο υπουργός Παιδείας, Ξαβιέ Νταρκός, ανακοίνωσε το "πάγωμα" της μεταρρύθμισης, που επρόκειτο να εφαρμοστεί από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, σημειώνοντας ότι το θέμα θα ξαναεξεταστεί "από το μηδέν". Ωστόσο οι ελπίδες του ότι έτσι θα καθησύχαζε τους μαθητές αποδείχθηκαν μάταιες καθώς χιλιάδες μαθητές, με τη στήριξη των καθηγητών τους αλλά και του Σοσιαλιστικού Κόμματος, συνεχίζουν να ζητούν την πλήρη ακύρωση της μεταρρύθμισης.
Μάλιστα προειδοποιούν ότι οι κινητοποιήσεις τους θα συνεχιστούν και μετά από τις διακοπές των Χριστουγέννων. "Ο χειμώνας θα είναι θερμός αν ο υπουργός δεν μας ακούσει", προειδοποίησε η Εθνική Ένωση Λυκείων, σε ανακοίνωσή της. "Θα ξαναρχίσουμε από το μηδέν, μαζί θα ανοίξουμε όλο το θέμα", υποσχόταν ο Ξ. Νταρκός, μιλώντας στη Γερουσία.

Οι χθεσινές διαδηλώσεις ήσαν οι τελευταίες μετά από δύο εβδομάδες έντονων διαμαρτυριών στους δρόμους του Παρισιού, οι οποίες ανάγκασαν τον υπουργό Παιδείας να αναβάλει την προγραμματισμένη για την Τρίτη ανακοίνωση της μεταρρύθμισης στα λύκεια. Πολλοί από τους μαθητές διαμαρτυρήθηκαν και κατά των προγραμματισμένων περικοπών 13.500 θέσεων απασχόλησης στο εκπαιδευτικό σύστημα, οι οποίες αναμένονται για το έτος 2009.

"Δεν θέλουμε μεταρρύθμιση του Λυκείου, η οποία νομιμοποιεί τις περικοπές θέσεων εργασίας", τόνισε ο Αντουάν Εβνού, πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Λυκείων, της πρώτης οργάνωσης των μαθητών στο Παρίσι. "Αυτό που ο Νταρκός δεν κατανοεί, είναι ότι απαιτούμε εγγυήσεις που να σηματοδοτούν το γεγονός ότι λαμβάνονται υπόψη οι διεκδικήσεις μας και το τέλος των περικοπών των θέσεων εργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης. Εξάλλου δεν προσπάθησαν να επικοινωνήσουν μαζί μας οι υπηρεσίες του, ενώ, όταν λέμε ότι θέλουμε να συζητήσουμε, το λιγότερο είναι να κλειστεί ραντεβού μαζί μας", συνέχισε ο ίδιος.

Η μεταρρύθμιση για την δεύτερη τάξη (μαθητές δεκαέξι ετών) αποτελεί το πρώτο βήμα ενός ευρύτερου σχεδίου μεταρρυθμίσεων στο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο περιλαμβάνει νέα οργάνωση του χρόνου και νέα διαίρεση των μαθημάτων σε υποχρεωτικά και προαιρετικά. Οι καθηγητές και οι μαθητές αμφισβητούν τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις καθώς θεωρούν ότι δίνεται λιγότερη έμφαση σε μαθήματα όπως η επιστήμη και η τεχνολογία, ενώ τονίζουν και τον απαραίτητο περιορισμό των θέσεων εργασίας. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι κυβερνήσεις δεν έχουν καταφέρει να προχωρήσουν σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στα ζητήματα παιδείας της χώρας.

Τα κόμματα της αριστεράς υποστήριξαν τις διαδηλώσεις των μαθητών. Ο εκπρόσωπος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Μπενουά Χαμόν, δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει "ανάψει μια φωτιά που δεν καταφέρνει να ελέγξει", ενώ ο πρωθυπουργός Φρανσουά Φιγιόν έχει κατηγορήσει το Σοσιαλιστικό Κόμμα ότι θέλει να δημιουργήσει εντάσεις, αφού καλεί τα μέλη του να διαδηλώνουν ανάμεσα στους μαθητές.

Από την Αυγή

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...