Η Ελληνική Κτηνοτροφία σε κρίσιμη καμπή

Η οικονομική και κοινωνική σημασία της ελληνικής αιγο-προβατοτροφίας, γίνεται κατανοητή αν λάβουμε υπόψη ότι το 78% των προβάτων και 91% των αιγών εκτρέφονται σε μικρές οικογενειακές μονάδες, σε ορεινές και άγονες περιοχές. Όσο για τις δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου, να σημειώσουμε ότι το τυρί «φέτα» (που κατοχυρώθηκε στην ΕΕ ως ελληνικό προϊόν «ονομασίας προέλευσης»), η ζήτηση του στην ευρωπαϊκή αγορά, ξεπερνάει το 1 δις €, ενώ οι ελληνικές εξαγωγές ανέρχονται μόλις τα 130 εκατ. €!!

Το βάρος της ελληνικής κτηνοτροφίας στην αγροτική παραγωγή, είναι δυσανάλογα μικρό σε σχέση με τις ανάγκες της κοινωνίας σε κρέας και γαλακτοκομικά. Η αξία της ζωικής παραγωγής στο σύνολο της ακαθάριστης αξίας της αγροτικής παραγωγής, ήταν το 2005 μόλις το 23,6% και παραμένει στάσιμη στη δεκαετία 1995-2005. Η συμμετοχή των επί μέρους κλάδων της κτηνοτροφίας στο σύνολο της ζωικής παραγωγής, υπολογίζεται σε 58,7% στην αιγο-προβατοτροφία, 19,25% στην βοοτροφία, 9,9% στην πτηνοτροφία, 7,8% στη χοιροτροφία και 4,45% στα λοιπά ζώα. Οι εισαγωγές κρέατος ανέρχονται σε 392 χιλ. τόνους (82% εγχώριας παραγωγής) και του γάλακτος σε 116 χιλ. τόνους (6,2% εγχώριας παραγωγής).

Η αξία των εισαγωγών κρέατος και γάλακτος υπολογίζεται το 2005 σε 951,8 εκατ.€ και με την αξία των εισαγομένων ζώων και γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως τυριών), ανέρχεται σε 1.616 εκατ.€, δηλαδή 56% της ακαθάριστης αξίας της κτηνοτροφικής παραγωγής (2.903 εκατ.€) και αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη δαπάνη για εισαγωγές μετά το πετρέλαιο!!

Ωστόσο αυτή η κατάσταση δεν είναι μοιραία και αναπόφευκτη. Σύμφωνα με μελέτες (Φ.Βακάκης, Γεωργία-Κτηνοτροφία, τεύχος 4/2007), είναι απολύτως δυνατή η υποκατάσταση του μεγαλύτερου μέρους των εισαγωγών κρέατος και γαλακτοκομικών και η αύξηση των εξαγωγών φέτας, με αύξηση της εγχώριας κτηνοτροφικής παραγωγής κατά 1.470 εκατ. € (γύρω στο 50%). Ωστόσο αυτό απαιτεί την εφαρμογή συγκροτημένης κτηνοτροφικής πολιτικής, που δυστυχώς ουδέποτε στη χώρα μέχρι σήμερα. Στο παρόν σημείωμα θα περιοριστούμε στην εξέταση των προϋποθέσεων ανάπτυξης του κλάδου της αιγοπροβατοτροφίας, από τους σημαντικότερους και πιο ελπιδοφόρους της ελληνικής κτηνοτροφίας.
Σημασία, προβλήματα και δυνατότητες
Η οικονομική και κοινωνική σημασία της ελληνικής αιγο-προβατοτροφίας, γίνεται κατανοητή αν λάβουμε υπόψη ότι το 78% των προβάτων και 91% των αιγών εκτρέφονται σε μικρές οικογενειακές μονάδες, σε ορεινές και άγονες περιοχές. Όσο για τις δυνατότητες ανάπτυξης του κλάδου, να σημειώσουμε ότι το τυρί «φέτα» (που κατοχυρώθηκε στην ΕΕ ως ελληνικό προϊόν «ονομασίας προέλευσης»), η ζήτηση του στην ευρωπαϊκή αγορά, ξεπερνάει το 1 δις €, ενώ οι ελληνικές εξαγωγές ανέρχονται μόλις τα 130 εκατ. €!!
Όμως στην ανάπτυξη του κλάδου υπάρχουν σοβαρά προβλήματα, τα οποία εντείνονται με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ. Ειδικότερα το κρισιμότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι αιγο-προβατοτρόφοι τα τελευταία χρόνια, είναι οι πολύ χαμηλές τιμές στο γάλα και κρέας, καθώς η μεγάλη αύξηση του κόστους, ιδιαίτερα των ζωοτροφών. Από επαφές και συζητήσεις που είχαμε με εκπροσώπους κτηνοτροφικών οργανώσεων και απλούς παραγωγούς, κατά τις πρόσφατες περιοδείες σε κτηνοτροφικές περιοχές (Καρδίτσα, Ιωάννινα, Φθιώτιδα, κά.), διαπιστώσαμε ότι οι τιμές στο γάλα, διαμορφώθηκαν φέτος γύρω στα 0.82 €/κιλό για το πρόβειο, 0.46 για το κατσικίσιο και 0.34 για το αγελαδινό. Οι περυσινές τιμές ήταν κατά κανόνα μεγαλύτερες, παρότι συνολικά μετά το 2004 (έτος συγκρότησης «καρτέλ») κινούνται σε χαμηλά επίπεδα.
Επίσης το αρνίσιο κρέας, οι τιμές παραγωγού ανήλθαν φέτος 4,5-5 €, σε σχέση με 7-7,5 €/κιλό πέρυσι, ενώ στην κατανάλωση έφθασε τα 11-12 €/κιλό! Τέλος οι ζωοτροφές αυξήθηκαν φέτος κατά 40-50 % (καλαμπόκι από 42 δρχ/κιλό σε 68 δρχ/κιλό, σόγια από 75 σε 95-110, κριθάρι από 39 σε 65-68, πίτουρα από 25 σε 60 δρχ/κιλό), με αποτέλεσμα τη δραματική μείωση του εισοδήματος των κτηνοτρόφων. Αυτή ήταν και η αιτία, που σε διάφορες περιοχές της χώρας οι αιγο-προβατοτρόφοι βγήκαν αγανακτισμένοι στους δρόμους.

Οι αιτίες των χαμηλών τιμών στο κρέας και το γάλα, έχουν άμεση σχέση με τη δράση των «καρτέλ» (μεγάλων γαλακτοβιομηχανιών και αλυσίδων super-market), καθώς μεγαλέμπορων και εισαγωγέων στις ζωοτροφές. Η κυβέρνηση στο εκρηκτικό πρόβλημα των μεγάλων ανατιμήσεων απαντά με πολλά «θα».

Τέλος μεγάλες είναι οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι από τη χρόνια έλλειψη υποστηρικτικών υποδομών (πρόσβαση σε ποιμνιοστάσια, ηλεκτροφωτισμός, παροχή κτηνιατρικών υπηρεσιών, ασφάλιση ζωικού κεφαλαίου, συστηματική ενημέρωση, κά.)
Άξονες ανάπτυξης της κτηνοτροφίας
Για την ανάπτυξη της αιγο-προβατοτροφίας και γενικότερα της κτηνοτροφίας, απαιτούνται σχεδιασμένες παρεμβάσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αναπτυξιακά προγράμματα, τοπικού, περιφερειακού και εθνικού χαρακτήρα. Ειδικότερα χρειάζεται:

α) χωροθέτηση οργανωμένων χώρων σταυλισμού αιγοπροβάτων, οι οποίοι θα ανήκουν σε ομάδες κτηνοτρόφων και σε ΟΤΑ. Νομοθετική ρύθμιση της ορθολογικής χρήσης των βοσκοτόπων και βελτίωση της παραγωγικής τους ικανότητας. Οργανική σύνδεση της ζωικής και φυτικής παραγωγής, για εξασφάλιση των αναγκαίων ζωοτροφών. Χωροθέτηση, οργάνωση και λειτουργία κτηνοτροφικών πάρκων.
β) ανάπτυξη της έρευνας σε καίρια θέματα κτηνοτροφίας, όπως ανάδειξη, βελτίωση και αναπαραγωγή αυτοχθόνων φυλών ζώων. Καλύτερη αξιοποίηση υποπροϊόντων φυτικής παραγωγής στην εκτροφή. Προληπτική κτηνιατρική περίθαλψη, αξιοποίηση της παραγωγή γάλακτος αιγών για παραγωγή ειδικών τυριών, κά.
γ) εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης των κτηνοτρόφων, ασφάλισης ζωικού κεφαλαίου έναντι διαφόρων κινδύνων, στελέχωση δομών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για συμβουλευτική στήριξη κτηνοτρόφων, «σχέδια βελτίωσης» για συγχρηματοδότηση κόστους ανέγερσης ποιμνιοστασίων, κλπ.
δ) αύξηση κατά 10% των ενισχύσεων για ίδρυση κτηνοτροφικών μονάδων, συντόμευση διαδικασίας έγκρισης επενδύσεων στα πλαίσια του ΚΠΣ, απλούστευση διαδικασιών έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ίδρυσης κτηνοτροφικών μονάδων, συντόμευση χρόνου καταβολής εξισωτικής αποζημίωσης στους κτηνοτρόφους.
ε) δημόσια παρέμβαση στη διαμόρφωση των τιμών παραγωγού (γάλακτος-κρέατος) με καταπολέμηση των διαφόρων «καρτέλ», έλεγχο στις τιμές των αγροεφοδίων (ζωοτροφές, κτηνοφάρμακα), κλείσιμο της ψαλίδας τιμών παραγωγού-καταναλωτή, έλεγχος της ποιότητας, προστασία των ποιοτικών προδιαγραφών της «φέτας», αποτροπή «ελληνοποίησης» ξένων προϊόντων.
στ) στήριξη της βιολογικής κτηνοτροφίας (ενημέρωση, εκπαίδευση, υποδομές, σφαγεία, έλεγχος ποιότητας), απαγόρευση της κυκλοφορίας μεταλλαγμένων ζωοτροφών, προβολή και καθιέρωση της ταυτότητας των προϊόντων, δημιουργία παραρτημάτων του ΕΦΕΤ σε όλους τους Νομούς και συστηματικούς ελέγχους ποιότητας.
ζ) στήριξη νέων κτηνοτρόφων για παραμονή στον κλάδο, κοινωνικές υποδομές (υγείας, παιδείας, πολιτισμού, κά), αύξηση συντάξεων και προσέγγιση στις κατώτατες συντάξεις του ΙΚΑ.
η) παροχή χαμηλότοκων δανείων στους κτηνοτρόφους και ρύθμιση πανωτοκιών, σύνδεση «αγροτουρισμού» με διάθεση τοπικών ποιοτικών κτηνοτροφικών προϊόντων./
θ) ενθάρρυνση και στήριξη προσπαθειών συνεταιριστικοποίησης κτηνοτρόφων (παραγωγή, επεξεργασία, τυποποίηση, εμπορία).
ι) δημιουργία σε κάθε περιοχή συλλογικών φορέων υπεράσπισης των συμφερόντων των κτηνοτρόφων και αγωνιστική διεκδίκηση των αιτημάτων τους, σε συνεργασία με άλλους αγροτικούς και κοινωνικούς φορείς.

Αρθρο του Γιάννη Τόλιου, μέλους της ΠΓ του ΣΥΝ στην "ΑΥΓΗ".
Σχετικά κείμενα: Οι άξονες που προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ για την κτηνοτροφία της Λέσβου
Σχετικό video από το ΣΥΡΙΖΑ Λέσβου: Νεοφιλελευθερισμός πρώτο μέρος