Πεθαίνουμε δουλεύοντας

Το σιωπηλό αυτόν πόνο, το πάγιο τέλος που καταβάλλεται για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, οι υπερασπιστές του λαού τον αποκαλούσαν κάποτε: «φόρο αίματος»

Ενα κρίσιμο έγγραφο πέρασε, τελικά, απαρατήρητο, αφού τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης φρόντισαν να το αποσιωπήσουν: πρόκειται για την αναφορά(1) που δημοσίευσε ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ΔΟΕ), στην οποία καταγγέλλει ότι κάθε χρόνο 270 εκατομμύρια εργαζόμενοι, παγκοσμίως, γίνονται θύματα εργατικών ατυχημάτων.
Καταγγέλλει επίσης ότι 160 εκατομμύρια εργαζόμενοι μολύνονται από ασθένειες στο χώρο εργασίας τους. Η μελέτη αποκαλύπτει ότι ο αριθμός των εργαζομένων που χάνουν τη ζωή τους κατά την άσκηση του επαγγέλματός τους ξεπερνά τα δύο εκατομμύρια ετησίως... Καθημερινά, λοιπόν, η δουλειά σκοτώνει 5.000 άτομα! «Και οι αριθμοί αυτοί είναι ακόμα μεγαλύτεροι στην πραγματικότητα»(2), τονίζει η αναφορά.
Στη Γαλλία, κάθε χρόνο, σύμφωνα με το Εθνικό Ταμείο Ιατρικής Ασφάλισης, 780 εργαζόμενοι σκοτώνονται επίσης από τη δουλειά τους (πάνω από 2 την ημέρα!). Κι εδώ ακόμη «οι αριθμοί απέχουν από την πραγματικότητα». Και υπάρχουν περίπου 1.350.000 εργατικά ατυχήματα(3), αριθμός που αντιστοιχεί σε 3.700 θύματα την ημέρα, δηλαδή, για μια ημέρα οχτώ εργάσιμων ωρών, σε 8 τραυματίες το λεπτό...
Επίθεση στις συντάξεις
Το σιωπηλό αυτόν πόνο, το πάγιο τέλος που καταβάλλεται για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, οι υπερασπιστές του λαού τον αποκαλούσαν κάποτε: «φόρο αίματος»(4). Την ώρα που εγκύπτουμε στο συνταξιοδοτικό, καλό είναι να θυμόμαστε το τίμημα αυτό.

Καθώς και να σκεφτόμαστε τις εκατοντάδες χιλιάδες μισθωτών, οι οποίοι καταλήγουν στο τέλος της εργάσιμης ζωής τους φθαρμένοι, καταπονημένοι, ρημαγμένοι, χωρίς καν να μπορούν να χαρούν την τρίτη τους ηλικία. Κι αυτό γιατί, παρ' όλο που ο μέσος όρος ζωής αυξήθηκε, παρατηρείται έκρηξη ασθενειών του συνταξιούχου, ως επακόλουθο της επαγγελματικής δραστηριότητας: καρκίνοι, μυο-καρδιοπάθειες, καταθλίψεις, εγκεφαλικά επεισόδια, αναπηρίες των αισθητήριων οργάνων, αρθριτικά, γεροντική άνοια, Αλτζχάιμερ, κ.λπ.

Κάτι τέτοιο καθιστά ιδιαίτερα αποκρουστική την επίθεση ενάντια στο καθεστώς των συντάξεων. Μια συντονισμένη επίθεση, την οποία προκαλούν οι κινητήριες δυνάμεις της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης(5) -G8, Παγκόσμια Τράπεζα(6), ΟΟΣΑ(7)- οι οποίες, από τη δεκαετία του '70, ηγούνται μιας εκστρατείας ενάντια στην κοινωνική ασφάλιση (8) και το κράτος-πρόνοιας.
Τη σκυτάλη πήρε η Ευρωπαϊκή Ενωση, της οποίας οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, δεξιοί και αριστεροί (οι Σιράκ και Ζοσπέν για τη Γαλλία), αποφάσισαν, κατά τη σύσκεψη κορυφής της Βαρκελώνης το Μάρτιο του 2002, να παρατείνουν κατά πέντε χρόνια την ηλικία συνταξιοδότησης(9). Πράγμα που προϋποθέτει σοβαρή κοινωνική ύφεση, καθώς και την εγκατάλειψη του σχεδίου οικοδόμησης κοινωνιών που να επιδιώκουν όλο και περισσότερο ισορροπία και ισότητα στο εσωτερικό τους.
Πιο πλούσιοι οι... πλούσιοι

Ενώ λοιπόν οι μεσαίες τάξεις σφυροκοπούνται και εξαθλιώνονται, ο πλούτος συνεχίζει να συγκεντρώνεται στην κορυφή: πριν από 30 χρόνια, το αφεντικό έπαιρνε περίπου σαράντα φορές το μέσο μισθό ενός εργαζόμενου.
Σήμερα, κερδίζει χίλιες φορές περισσότερο(10)... Και μπορεί να αντιμετωπίσει, χωρίς καμιά ανησυχία, την παύση της δραστηριότητας, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί με τους μισθωτούς, και συγκεκριμένα με τους διδάσκοντες.

Αυτοί οι εργαζόμενοι, λοιπόν, κατά εκατοντάδες χιλιάδες, στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Αυστρία, τη Γαλλία, πολλαπλασίασαν τις στάσεις εργασίας για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στον κατακερματισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος, το οποίο χρειάζεται άλλωστε μεταρρύθμιση. Γιατί ο ενεργός πληθυσμός μειώνεται, ενώ οι συνταξιούχοι αυξάνονται. Και γιατί το βάρος των συντάξεων, ενώ σήμερα ισούται με το 11,5% του ΑΕΠ, το 2020 θα αντιπροσωπεύει το 13,5%, το 2040 το 15,5% και θα αποτελεί σημαντικό βάρος για την κοινωνία.
Παρά τη χρηματιστηριακή κρίση, η οποία προκάλεσε μείωση πάνω από το 20% της αξίας των συνταξιοδοτικών κεφαλαίων(11), η επιλογή της σύνταξης με κεφαλαιοποίηση δεν παραμερίζεται. Τη στιγμή μάλιστα που η μεταρρύθμιση του συστήματος με επιμερισμό των εισφορών αντιμετωπίζεται μόνο εις βάρος των μισθωτών.
Σαν να επρόκειτο μόνο για κάποιο τεχνικό πρόβλημα, χωρίς συνέπειες για το σύνολο της κοινωνίας. Ολες οι μεταβλητές -συνολικό ύψος και παράταση εισφορών, όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, συνολικό ύψος συντάξεων- τροποποιήθηκαν συστηματικά εις βάρος του εργαζόμενου και των εργατικών εισοδημάτων. Καμία εναλλακτική λύση, είτε υποχρεώνοντας τις εταιρείες σε συνεισφορά είτε φορολογώντας τα οικονομικά κέρδη, δεν επιλέχθηκε.

Θεωρείται φυσιολογικό δύο εργαζόμενοι να χάνουν καθημερινά τη ζωή τους στο χώρο εργασίας , καθώς και άλλοι οχτώ να θυσιάζονται κάθε λεπτό στην ευφορία των επιχειρήσεων. Δεν θεωρείται όμως το ίδιο φυσιολογικό οι επιχειρήσεις αυτές, ούτε βέβαια το κεφάλαιο, να συμμετέχουν περισσότερο στις συντάξεις του προσωπικού. Πώς να μην κατανοήσουμε το θυμό και την οργή των πολιτών;

(1)http://www.ilo.org/public/french/bureau/inf/pr/2002/23.htm(2) Βλ. ολοκληρωμένο το κείμενο της αναφοράς: La securite en chiffres. Indications pour une culture mondiale de la securite au travail, 28 Απριλίου 2003.(3) Les Echos, 7 Νοεμβρίου 2002.(4)Βλ. «Les accidents du travail. L'impot du sang.19 decembre 1906» στο La Guerre sociale. Un journal «contre», Les Nuits rouges, 1999.(5) Η σχέση ανάμεσα στο συνταξιοδοτικό και την φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση είναι πολύ στενή: οι συντάξεις με κεφαλαιοποίηση τροφοδοτούν -στις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Ιαπωνία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις Κάτω Χώρες- γιγάντια συνταξιοδοτικά κεφάλαια τα οποία έχουν γίνει οι κεντρικοί παράγοντες του νέου οικονομικού καπιταλισμού. (6)Βλ. την αναφορά της Παγκόσμιας Τράπεζας, Reforme des retraites en Europe: progres et processus, τηλεγράφημα AFP, 8 Μαΐου 2003.

Σχετικά με την εκστρατεία της Παγκόσμιας τράπεζας ενάντια στην κοινωνική ασφάλιση, συμβουλευτείτε: http://forums.transnationale.org/viewtopic.php?t=11 (7)El Pais, Μαδρίτη, 20 Μαΐου 2003. (8)Η αναφορά Chadelat, η οποία δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο, υπόσχεται μετωπική αμφισβήτηση της ιατρικής ασφάλισης. Στοχεύει να κατακερματίσει και να ιδιωτικοποιήσει την κοινωνική ασφάλιση. Βλ. ολοκληρωμένο το κείμενο της αναφοράς: http://www.ladocumentationfrancaise.fr/brp/notices/034000159.shtml(9) Βλ. Bernard Cassen, «Γαλλικές κάλπες στη σκιά της Βαρκελώνης», Le Monde diplomatique-K.E., 14-04-02.(10)Liberation, 21 Μαΐου 2003.(11) Βλ. Martine Bulard, «Les retraites trahis par les fonds de pension», Le Monde diplomatique, Μάιος 2003.

Άρθρο του IGNACIO RAMONET που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία πριν από 8 χρόνια. Τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε