Να ξαναγεννηθεί το αγροτικό συνεταιριστικό κίνημα!

Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, σε μια εποχή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη μόνη λύση για τη στήριξη των μικρομεσαίων αγροτών, βρίσκονται σε πλήρη απαξίωση, οικονομική και κοινωνική Ούτε οι ίδιοι οι αγρότες δεν τους εμπιστεύονται πλέον και δεν περιμένουν ότι θα υποστηριχτούν τα συμφέροντα τους από αυτούς.

Η ουσία του αγροτικού προβλήματος δε βρίσκεται στην εφαρμογή κάποιων ρυθμίσεων, στα πανωτόκια, στα επιτόκια των καλλιεργητικών δανείων και των επιστροφών ή άλλες όπως επιχειρεί η κυβέρνηση, αλλά σ’ αυτό κάθε αυτό το μέλλον της γεωργίας και του αγροτικού κόσμου. Τι θα παράγουν, που θα το πουλήσουν, σε ποιες τιμές, με ποια προοπτική επιβίωσης στο άμεσο και απώτερο μέλλον.
Όλα τα προϊόντα φέτος αντιμετωπίζουν τρία άσχημα και οξύτατα προβλήματα:

Α) απότομη πτώση των τιμών παραγωγών σε συνδυασμό με τη διόγκωση του κόστους παραγωγής.
Β) την αδυναμία διάθεσης της παραγωγής παρά τις εξευτελιστικές τιμές
Γ) τα προϊόντα φθάνουν στον καταναλωτή σε πολύ υψηλότερε τιμές.

Οι αγρότες, ιδιαίτερα οι μικρομεσαίοι πληρώνουν τώρα τη συναίνεση του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ στις νεοφιλελεύθερες επιλογές της ΚΑΠ, που μέσα στο κλίμα των κατευθύνσεων που διαμορφώνει ο ΠΟΕ, τα κέρδη των οικονομικά ισχυρών μπαίνουν πάνω από τους μικρομεσαίους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Έτσι οι αθρόες εισαγωγές ομοειδών και κατώτερης ποιότητας προϊόντων και οι μειώσεις στις επιδοτήσεις, οδηγούν το ένα μετά το άλλο τα προϊόντα σε βαθιά και μακροχρόνια κρίση. Σήμερα αποδιαρθρώνεται η πρωτογενής παραγωγή με τεράστιες επιπτώσεις σε παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα, η διατροφική εξάρτηση της χώρας μας ολοένα μεγαλώνει και υπάρχει ραγδαία επιδείνωση της εξαγωγικής θέσης της στο εμπορικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων, η ελληνική γεωργία βρίσκεται σε κρίση. Κι αυτή η κρίση επιδρά σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου.
Το δυσμενές περιβάλλον που διαμορφώνεται από τη νέα ΚΑΠ, οι νόμοι της αγοράς και οι επιλογές της κυβέρνησης, έχουν δραματικές επιπτώσεις στους αγρότες όταν συνδυάζονται:

Α) Με την κερδοσκοπική ασυδοσία του εμποροβιομηχανικού κεφαλαίου και την έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου (στις τιμές, στις εισαγωγές και στην ποιότητα των προϊόντων και τροφίμων)
Β) Με την ανυπαρξία ουσιαστικά, Συνεταιριστικών οργανώσεων, που κάτω από άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να παρεμβαίνουν σε όλο το κύκλωμα παραγωγής, επεξεργασίας και διάθεσης των προϊόντων για λογαριασμό και προς όφελος των αγροτών.

Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί, σε μια εποχή που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη μόνη λύση για τη στήριξη των μικρομεσαίων αγροτών, βρίσκονται σε πλήρη απαξίωση, οικονομική και κοινωνική Ούτε οι ίδιοι οι αγρότες δεν τους εμπιστεύονται πλέον και δεν περιμένουν ότι θα υποστηριχτούν τα συμφέροντα τους από αυτούς.

Οι αγροτικοί Συνεταιρισμοί και οι αγροτικοί Σύλλογοι έχουν αδρανοποιηθεί, εκφυλίζονται, χρεοκοπούν και έχουν χάσει τον αγωνιστικό τους προσανατολισμό. Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερα στις δευτεροβάθμιες οργανώσεις που έχουν μετατραπεί σε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς, σε προθάλαμους παραγοντισμού και σε εκλογικούς μηχανισμούς νομής της εξουσίας.

Στην ουσία λειτουργούν ως «σπονδυλική στήλη» του δικομματισμού στην ύπαιθρο. Κάτω από το βάρος, μιας διαμορφωμένης ανταγωνιστικής αγοράς, η πλειοψηφία της οποίας έχει πελατειακές, κομματικές ή κρατικές εξαρτήσεις, έχουν οδηγηθεί σε κρίση και χρεοκοπία
Η τακτική αυτή τους οδήγησε στην υπερχρέωση και την καταρράκωση της αξιοπιστίας τους ακόμη και στα ίδια τους τα μέλη. Έτσι το συνεταιριστικό κίνημα οδηγήθηκε σε εκφυλισμό και παρακμή, τη στιγμή μάλιστα που η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι είναι η μόνη λύση για να μπορεί να σταθεί αποτελεσματικά απέναντι στις τάσεις της αγοράς ο μικρός και μεσαίος αγρότης. Αφού χρησιμοποιήθηκε με ευθύνη των διοικήσεων του από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, δυσφημίστηκε και υπερχρεώθηκε αδυνατεί να παρέμβει στην αγορά. Σ’ όλο τον κόσμο οι συνεταιρισμοί αναπτύχθηκαν από τη συλλογική δράση και οργάνωση των παραγωγών, αλλά στη χώρα μας θεωρήθηκε ότι μπορούν να είναι «δημόσιες» υπηρεσίες εξυπηρέτησης κομματικών επιδιώξεων.
Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αντί να προωθήσει και να στηρίξει την υγιή κοινωνική και επιχειρηματική συνεταιριστική δράση, τους αναθέτει τη διαχείριση προγραμμάτων και ενισχύσεων που δεν τους ανήκουν. Προκειμένου να επιβιώσουν αναγκάζονται να χρεώνουν στα μέλη τους υπηρεσίες που θα έπρεπε να παρέχει το κράτος και να χρησιμοποιούν τις ομάδες παραγωγών για να καλύπτουν λειτουργικά έξοδα, δημιουργώντας νέες αντιθέσεις μεταξύ Συνεταιρισμών και Ομάδων Παραγωγών.

Όμως πιστεύουμε ότι υπάρχει ελπίδα ανατροπής αυτής της κατάστασης. Κι αυτή βρίσκεται στη συσπείρωση όλων των αγροτών στο χώρο τους -γεωγραφικό και κλαδικό- που ενώ βλέπουν τα προβλήματα και αμφισβητούν τις εφαρμοζόμενες πολιτικές, παραμένουν αμέτοχοι, περιμένουν από άλλους ή αφήνουν σε άλλους να διαχειρίζονται τις τύχες τους, αποκομμένοι από τη συλλογική αγωνιστική δράση.

Πρέπει να ανακαλύψουμε πάλι τον όρο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ και τι σημαίνει για το ριζοσπαστικό αγροτικό κίνημα σήμερα. Είναι ώριμη και επιτακτική η ανάγκη να υπάρξει ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο, ένας νέος καταστατικός χάρτης για τους συνεταιρισμούς με θεμελιώδη χαρακτηριστικά : 1) τη δημοκρατική συμμετοχική λειτουργία και την καθιέρωση της απλής αναλογικής σε όλες τις βαθμίδες εκπροσώπησης και 2) τον παραγωγικό προσανατολισμό τους.

Πρέπει σήμερα ο αγροτικός κόσμος να αποκτήσει τη συνδικαλιστική και συνεργατική έκφραση που όχι μόνο θα τον ξεμπλοκάρει από τον ασφυκτικό κομματικό εναγκαλισμό και θα τον μετατρέψει σε ουσιαστικό εκφραστή και υπηρέτη των αγωνιών του Έλληνα αγρότη.

του Νίκου Παπαδόπουλου, αγρότη-Συντονιστή ΝΕΑΚ, 17ο τεύχος “Δρόμου των Αγροτών”, Αύγουστος-Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2008